Bütün Çocuklar İyidir Nihan Kaya

Çocukluğa Dair Bir Manifesto: Bütün Çocuklar İyidir 

Nihan Kaya, çağdaş edebiyat ve psikoloji alanında kaleme aldığı eserleriyle bireyin ruhsal dünyasını en derin noktalarına kadar irdeleyen bir yazar. Onu yalnızca bir edebiyatçı ya da yalnızca bir psikoloji yazarı olarak sınırlamak haksızlık olur; çünkü o, yazdığı her metinde edebiyatın ruhunu ve psikolojinin gerçekliğini iç içe geçirerek okurun zihninde ve kalbinde derin izler bırakıyor. Bütün Çocuklar İyidir de tam olarak böyle bir kitap. 

Bu eser, Kaya’nın ebeveynlik, aile ve toplum kavramlarını sorguladığı üçlemesinin üçüncü halkası. İyi Aile Yoktur’da aile kavramının mitini yıkmış, İyi Toplum Yoktur’da toplumun birey üzerindeki baskılarını irdelemişti. Bütün Çocuklar İyidir ise, adından da anlaşılacağı gibi, bu yapının en temel unsuruna, çocuğa ve çocuğun haklarına odaklanıyor. 

Çocukluk: Gücümüzü Aldığımız Yer 

Nihan Kaya, çocukların dünyaya yaratıcı ve özgür bir zihinle geldiklerini ama yetişkinlerin onları toplumsal normlara uydurabilmek için sistematik bir biçimde baskıladığını savunuyor. Yetişkinlerin “terbiye” ve “eğitim” adı altında çocuklara uyguladığı müdahalelerin doğuştan getirdiğimiz gelişme kapasitemize ket vurduğunu, bizi kendimize ve potansiyellerimize yabancılaştırdığını anlatıyor. 

Yazarın “Bu kitap bir çocuk kitabıdır” ifadesi, geleneksel anlamda bir çocuk kitabı okuma beklentisi olanları şaşırtabilir. Çünkü Bütün Çocuklar İyidir, bildiğimiz çocuk kitaplarından çok farklı. Burada masallar, fantastik karakterler ya da mutlu son vaatleri yok. Bunun yerine çocukların ve içimizdeki çocukların dünyasına, onların hissettiklerine ve nasıl şekillendirildiklerine dair çarpıcı bir bakış açısı sunuluyor.  

Bütün Çocuklar İyidir, anne-baba ve çocuk arasındaki sınırlar başta olmak üzere sınırlarımızı bilelim ve ona göre hareket edelim diye yazıldı. Sınırlarımız nerede başlıyor, nerede bitiyor? Sınırlarımızı nasıl koruyabiliriz? Sınırlarımızı korumak neden hiç kimseyi incitmez? Kitap bu soruların cevabını her yaşta insanın anlayacağı şekilde cevaplamaya çalışıyor. Gücümüz, çocukluğumuzda ve içimizde yaşayan çocukta saklı. Bütün Çocuklar İyidir, kaç yaşında olursak olalım içimizdeki çocukla bağ kurmak ve onu güçlendirmek amacını taşıyan bir rehber. 

Çocukluk, Yetişkinliği Belirler 

Çocuklukta yaşanan her şey, insanın yetişkinliğini belirler. Bir çocuğa nasıl yaklaşırsak onun hayata bakışını da o yönde şekillendiririz. Sevgiyle büyütülen, iradesine saygı duyulan, düşüncelerine değer verilen çocuklar başkalarına da saygı duyan, sağlıklı bireyler olurken; baskılanan, duyguları küçümsenen, iradeleri yok sayılan çocuklar ilerleyen yıllarda kendi iç seslerini duyamayan yetişkinlere dönüşüyor. 

Yazar, ebeveynlerin kendi çocukluk yaralarını fark edemedikleri ölçüde çocuklarına iyi niyetle de olsa nasıl zarar verebildiğini bu kitapta örneklerle gösteriyor. Kendi acılarını bastıran yetişkinler, farkında olmadan çocuklarına da aynı acıyı miras bırakıyor. Böylece nesilden nesle aktarılan bir travma döngüsü oluşuyor. Kaya’nın temel derdi, bu döngüyü fark ettirmek ve kırmak. Bu kitap, ister çocuk olalım ister yetişkin, kendi duygularımızı daha iyi tanıyabilmemiz için. 

Çocuğun İradesine Saygının Önemi 

“Sağlıklı çocuk, karşı çıkabilen çocuktur.” der Nihan Kaya. Kaya, kitap boyunca çocuğun iradesine saygının ne kadar yaşamsal olduğunu vurguluyor. Çocukların en çok oyun oynarken, hayal kurarken, dünyayı keşfederken kendileri olduklarını söylüyor. Ancak okul, aile, toplum düzeni derken çocuklar giderek daha az hayal kurar, daha az sorgular ve yetişkinlerin istediği “uyumlu bireyler” hâline gelir. Oysa gerçekten mutlu ve sağlıklı bir toplum, uyumlu bireyler değil, özgür düşünebilen, duygularının farkında olan, kendisine yapılanı sorgulayabilen bireyler ile oluşabilir. 

Bir Üçlemenin Son Halkası: Aile, Toplum ve Çocukluk 

Bütün Çocuklar İyidir, Nihan Kaya’nın önceki kitaplarıyla bir bütün oluşturuyor. İyi Aile Yoktur, geleneksel aile yapısının kutsallaştırılmasını sorgularken, İyi Toplum Yoktur bireyin toplum tarafından nasıl şekillendirildiğini inceliyordu. Bu kitap ise her şeyin başlangıç noktasına, çocukluğa ve çocuğun haklarına dönerek üçlemeyi tamamlıyor. 

Kaya’nın bu üç kitapta da vurguladığı ortak nokta şu: İnsan, kendisini yaratmak üzere potansiyellerle doğar ve kendimizi gerçekleştirmeyi arzu ettiğimiz potansiyellerimizin hepsi iyidir, bu potansiyellerin “eğitilmeye” ihtiyacı yoktur. Toplum, aile ve sistem bu potansiyellerin gerçekleşmesi yerine çocuğun “eğitilmesine” odaklandığı için özdeki iyi gerçekleşemez. “Kötü” dediğimiz şey, kendimizi gerçekleştirmek istediğimiz “iyi” potansiyellerimizin engellenmesinden kaynaklanmaktadır. Bu döngüyü kırmak, o engellerin oraya ne zaman, nasıl yerleştirildiğini anlamakla mümkün. 

“İçimizdeki çocuk asla kötü, yanlış, eksik davranmaz.” diyor Nihan Kaya. Peki nasıl? Bizim “kötü davranış” dediğimiz şey o zaman ne? Kaya kitabında bu soruların cevabını irdeliyor. Bireysel ve toplumsal iyinin aslında çatışmadığını iddia ederek.  

(Tanıtım Bülteninden)