Madame Bovary - Hasan Ali Yücel Klasikleri

Madam Bovary, bir esin kaynağıdır; neredeyse yüz elli yaşındaki roman, sanki bugün yazılmış gibi tazeliğini korur. 19. yüzyıl romanlarının karışık, ana konuyu geniş bir çerçeve içinde ele alan, çapraşık örülmüş yapısına alışkın okuyucular, aynı yüzyıldan yine konuyu yan ögelerle besleyen ve zorlayıcı bir olay örgüsüne sahip ama tüm bunların, kitaba aynı anda hem kırılganlık hem de sağlamlık kazandıracak kadar mükemmel bir düz yazı üslubuyla sarıp sarmalandığı bir romanla karşılaştıklarında çok şaşıracaklardır.

Flaubert, bir zina öyküsünü ele alır ve onu kendi içinde bulunduğu taşralı sıradan küçük burjuva dünyasının sıradan, bayağı bir unsuru olarak sunar ama aynı zamanda da onu güzel, aşağılık, melankolik, neşeli kılar; basmakalıp sözlerin ne gizleyebileceği ne de tam olarak ifade edebileceği bir duygu karmaşasının ve çılgıncasına bir o yana bir bu yana koşuşturan heyecanların içinde dizginsiz dolaşır.

Kendisini boğan bir evliliğe kıstırılmış güzel Emma Bovary, bir solukta okuyup bitirdiği aşk romanlarında rastladığı büyük heyecanları arzular. Yaşantısı, kocası, hayalleri ona yetmememektedir; ardı ardına iki sevgili bulur ama onlar da genç kadının arzularını tatmin etmeyi başaramazlar. Satın aldığı çeşit çeşit nesneleri tatmin aracı olarak kullanır; bunlar da arzularına derman olmayınca borç ve umutsuzluk içinde intihar eder.

Flaubert, Emma Bovary’yi aşağılamaz; ona duygusal yaklaşma, ahlâk dersi verme ya da onun mutluluğuna veya umutsuzluğuna kahramanlık muamelesi yap-ma yoluna da gitmez. Kesin ve duygusallıktan uzak ama yine de çekici, neredeyse büyüleyici nitelikteki, üçüncü tekil kişi ağzından düz bir dille yapılan anlatım, yazarın mesafeli tutumuyla tüm olanları aşağılar ve ay-rıntılara cömertçe özen gösterişiyle hepsini birden yüceltir. Sonuçta ortaya, sadece Emma Bovary açısından değil roman açısından, yazım tekniği açısından da zengin bir olay, durum, ilişki örgüsü çıkar. Bir şeye böylesine büyük bir özen gösterilmesi için o şeyin çok değerli olması gerekir. Flaubert, romanı değerli kılar.