Stefan Zweig

Ülkemizde Satranç adlı kısa öyküsüyle ve psikolojik tahlillerle desteklediği muhteşem biyografi eserleriyle tanınan Avusturyalı roman, tiyatro, biyografi yazarı ve gazeteci Stefan Zweig, 28 Kasım 1881 yılında Viyana’da doğdu.


Zweig, edebiyatla küçük yaşlarda tanıştı ve bu alanda son derece üst düzey eğitimler aldı. İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Latince ve Yunanca öğrenen yazar aynı zamanda felsefe eğitimi de aldı. Başlangıçta şiirle ilgilenen yazar, büyük ölçüde Prag doğumlu büyük Alman şair Rainer Maria Rilke’den etkilenmişti. Charles Baudelaire’nin ve Verlaine’nin şiir çevirilerini Almancaya kazandıran Zweig, daha sonra Güney Asya’ya ve Amerika kıtasındaki birçok ülkeyi gezdi.


I.Dünya Savaşı’nda gönüllü olarak arşiv memurluğu yaptı ve savaşın ardından ülkesine dönüp Salzburg’a yerleşti. Burada ilk eşi Frederike Von Winternit ile evlendi ve uzun bir süre burada yaşadı. Zweig, burada edebiyat alanındaki en üretken dönemini geçirdi. Birçok ünlü isimle tanıştı. Bu isimler arasında Thomas Mann, James Joyce gibi büyük realist ustaların yanında bilim-kurgunun babalarından biri sayılan Zaman Makinesi kitabıyla ünlü H.G Wells ve Also Sprach Zarathustra adlı muhteşem bestesiyle tanınan Richard Strauss da vardı.


Stefan Zweig kitapları birçok türde kendilerinden söz ettirmektedir. Zweig; öykü, roman, ve tiyatro oyunu dışında biyografi ve deneme kitapları da yazdı. Stefan Zweig eserleri arasında ayrıcalıklı bir konumda olan biyografilerde yazar; edebiyat, felsefe ve siyaset alanında öne çıkan isimlerin hayatını kaleme aldı. Bu biyografiler arasında “Üç Büyük Usta: Balzac, Dickens, Dostoyevski”; “Kendi İçindeki Şeytanla Savaşanlar: Hölderlin, Kleist, Nietzsche”; Marie Antoinette, Magellan, Amerigo, Fouche, Erasmus, Stendahl eserleri dikkat çekmektedir.


Stefan Zweig’ın öykü ve roman türünde en bilinen eserleri Satranç, Acımak (yeni baskıyla birlikte “Sabırsız Yürek” ismini almıştır), Olağanüstü Bir Gece adlı kitaplarıdır. Özellikle Satranç, artık yazarın ismiyle bütünleşmiş bir eser olarak dünya çapında büyük ilgiyle okunmuştur.


Olağanüstü Bir Gece 1922 yılında yayımlandı ve burjuva olarak dertsiz bir yaşam sürdüren bir adamın giderek duyarsızlaşmasını konu edindi.


Acımak (1939) veya güncel adıyla Sabırsız Yürek, merhamet duygusunun insanlara ne denli felaketler getirebileceğini anlatır.


1942 yılında yayımlanan Satranç özet olarak Dr. B adında bir adamın hikayenin anlatıcısına oyunu satranç tahtası olmadan kendi kafasında oynayarak öğrenmesiyle ilgili olay örgüsüyle okuyucuları etkilerken II. Dünya Savaşı yıllarındaki Gestapo zulmünü de okuyucuya yansıtmaktan geri kalmaz.


Yazarın en sevilen diğer kitapları arasında Amok Koşucusu, Bir Kadının Yaşamından 24 Saat, Bilinmeyen Bir Kadının Mektubu bulunmaktadır.


Stephen Zweig, II. Dünya Savaşı yıllarında Avusturya’nın İlhakı (Anschluss) neticesiyle Yahudi asıllı olması nedeniyle ülkesinden sürüldü. Sürgündeki ilk hayatına İngiltere’deyken başlayan yazar daha sonra Brezilya’ya gitti ve 2. Evliliğini yaptığı Lotte Altman ile Rio de Janeiro’ya yerleşti. Yazar, Hitler’in getirdiği faşist dünya düzeninin değişmeyeceğini sanarak büyük bir kedere ve umutsuzluğa kapıldı ve eşiyle birlikte intihar etti.


Stefan Zweig sözleri yazarın etkileyici edebiyatını, son yıllardaki karamsarlığını ve savaşlara ve aşırılıklara karşı yaşatmak istediği tepkisini belirtir.


“Birisi barışı başlatmalı tıpkı savaşı başlattığı gibi.”


“Beklemek... Bir saniyede bir insan ölebilir, bir yazgı belli olabilir, bir dünya yıkılabilirdi...”


“Yeryüzünde beni sorgulamayan, bana işkence yapmayan insan var mıydı gerçekten?”