Manas Yayıncılık Elazığ İli Yer Adları Üzerine Bir İnceleme

 Elazığ İli Yer Adları Üzerine Bir İnceleme
Yrd. Doç. Dr. Mustafa Şenel
Manas Yayıncılık, 2013, S.892, Elazığ

“Elazığ İli Yer Adları Üzerine Bir İnceleme ” adlı eser, Manas Yayıncılık tarafından Ali Emîrî Efendi’nin aziz hatırasına ithafen yayınlanmıştır.
Son yıllarda, sosyal bilimlerin üzerinde önemle durduğu konulardan birisi de insan-tabiat-kültür ilişkisidir. Ancak, bütün ilim dalları bu ilişkileri ilmi sınırları içerisinde çözmeye ve yorumlamaya gayret eder. Konusu yer adlarını incelemek olan bilim dalının adı da Yer Adları Bilimi(Toponimi)dir. Dar anlamda, dil bilimin bir kolu olan ve genel anlamda özel adları inceleyen ad bilimin bir dalı olarak düşünülmektedir. Yer Adları Bilimi(Toponimi) dalında Türkiye dışında yapılan çalışmalar bir hayli yol almışken, Türkiye’de yapılan çalışmaların tarihi çok eski değildir. İçişleri Bakanlığı’nın 1967 yılında 7267 sayılı kanunla “ yabancı kökten geldiği ve iltibasa yol açtığı” gerekçesi ile 12.200 köyün adını değiştirmesi ve bu değiştirme komisyonunda tarihçilerden, türkologlardan ve bölgenin tarih ve ağız özelliklerini bilenlerden yeterince faydalanılmaması, zaten yeni başlamış toponimik çalışmaları ve tasnif denemelerini olumsuz etkilemiştir. Özellikle bazı yer adlarının bilinçsizce değiştirilmesi bu konuda ciddi problemler doğurmuştur.
Alanında, çalışma metodu olarak ilk ve tek olan bu çalışmada yazar, Elazığ ili yer adlarını incelemiştir. Titiz ve zor bir çalışmayla, 1/25.000 ölçekli 93 adet haritadan il sınırları içerisindeki yaklaşık 11.000 (ilçe, kasaba, köy, mezra, dere, tepe, dağ, mevkii, vb.) yer adı tespit edilirken, yerleşim birimlerinin nasıl adlandırıldığı, adların neye göre verildiği, adlardaki felsefe, Türk ad verme geleneği içerisinde Elazığ ili ve çevresi yer adlarının yeri ve önemi gibi ana konular incelenmiştir. Bunun yanı sıra Elazığ ili ve çevresi yer adlarının tespiti ve diğer yer adları ile mukayesesi, yer adlarının Türkçe bakımından oranı, yer adlarında meydana gelen gelişme ve değişmeler de gözler önüne serilmiştir.
Eserde yer adları 4 ana başlıkta toplanmıştır. 1 Yer adları 2. Su adları 3.Dağ adları 4.Diğer adlar. Tüm adlar 3 başlıkta incelenmiştir. 1.Köken bakımından 2. Yapı bakımından 3. Anlam bakımından.
Eserin sonuna eklenen sözlükte, yer adlarının hangi haritadan tespit edildiği görülmektedir. Farklı kaynaklarda yer adlarının anlamları ile ilgili derli toplu bilgilerin verildiği liste de oldukça önemli bir kaynaktır.
Yazarı tarafından doktora tezinin yeniden gözden geçirilmesiyle araştırmacıların istifadesine sunulan eser, yer adları konusunda Türkiye sınırları içerisinde yapılan ve yapılmakta olan pek çok çalışmaya kaynaklık edeceği inancındayız.