Büyüme - Mikroorganizmalardan Mega Kentlere Vaclav Smil

Küçük organizmalardan medeniyetlerin gelişimine kadar uzanan sistematik bir araştırma

Büyüme, bireysel ve kolektif çabalarımızın hem dile getirilmeyen hem de açık bir amacı olmuştur. Mikroorganizmaların ve galaksilerin yaşamlarını yönetir, olağanüstü büyük beyinlerimizin yeteneklerini ve ekonomilerimizin kaderini şekillendirir. Büyüme, kıta kabuğundaki yıllık birikimlerde, artan gayrisafi yurt içi hasılada, bir çocuğun büyüme tablosunda, kanserli hücrelerin yayılmasında kendini gösterir. Bu kapsamlı kitapta Vaclav Smil, küçük organizmalardan imparatorlukların ve medeniyetlerin gelişim çizgilerine kadar doğa ve toplumdaki büyümenin sistematik bir araştırmasını sunuyor.
Smil, okuyucuları bakteri istilasından hayvan metabolizmalarına, oradan mega kentlere ve küresel ekonomiye götürüyor. Mikroskobik ile devasa arasında değişen büyüklüklerde organizmalardan başlayıp, hastalık yapan mikropları, temel mahsullerin yetiştirilmesini ve bebeklikten yetişkinliğe kadar insan büyümesini inceliyor. Uygarlık için vazgeçilmez gelişmeler olan, ekonomik faaliyetleri mümkün kılan enerji dönüşümlerinin ve insan yapımı nesnelerin büyümesini inceliyor. Son olarak, insan nüfusunun artmasından başlayıp şehirlerin büyümesine kadar uzanan karmaşık sistemlerdeki büyümeye bakıyor. İmparatorlukların ve uygarlıkların büyümesini takip etmenin güçlüklerini ele alırken, bireysel ve evrimsel zaman boyunca organizmaların büyümesini grafiğe dökebileceğimizi, ancak toplumların ve ekonomilerin pek doğrusal olmayan ilerleyişinde hem gerilemenin hem yenilenmenin olduğunu açıklıyor. Smil’e göre modern uygarlığın izleyeceği yol, maddi büyüme ile biyosferik sınırlar arasındaki çatışmayla şekilleniyor ve belirsizliğini koruyor.


“Vaclav Smil kadar kitabını dört gözle beklediğim başka bir yazar yok.”
Bill Gates

“Araştırmaları enerji, nüfus ve çevresel değişimi kapsayan Smil, sınırlı bir gezegende büyümenin maliyetini ortaya koyuyor. Bu maliyet yüksek: kirlenen toprak, hava ve su, kaybedilen vahşi doğa ve artan atmosferik karbondioksit seviyeleri… Büyüme bizi farklı düşünmeye zorluyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarının daha verimli hâle getirilmesi, hızlı benimsenmesi için ekonomik teşviklerin iyileştirilmesi, çevresel bozulmanın en aza indirgenmesi ve artan nüfusun yaşamının iyileştirilmesindeki dengeleri yönetmek için buna şiddetle ihtiyaç var.”
Nature

“Smil’e göre biyolojik, sosyal ya da iktisadi büyüme normal olabilir ancak son yıllarda ekonomilerde ve yaşam tarzlarında gördüğümüz hızlı ve geniş çaplı büyüme normal değil ve korkunç sonuçlar doğurmadan devam edemez.”
New Scientist

“Büyüme sayılar, grafikler ve matematiksel gösterimlerle dolu. Yine de matematikçi olmayanlar tarafından kolayca anlaşılabilecek şekilde yazılmış ve tüm karasal formlarında (kitabın kapsamı Dünya ile sınırlı) büyümenin göze çarpan özelliklerini göstermek için istatistiklerden zekice ama anlaşılır bir şekilde yararlanıyor. Kısacası Büyüme, merak uyandıran bir kitap.”
Resilience: International Policies, Practices and Discourses

“Gerçekten oldukça ilgi çekici bir çalışma. Alt başlığı da iddialı olduğunu gösteriyor. Arke ve bakterilerin büyüme dinamiklerinden imparatorluklara uzanıyoruz. Bu kitabın verdiği keyif büyük resimden ziyade ayrıntılarda. Ama ne çok ayrıntı var! Smil’in kapsamlı yorumları ve bilgiyi özümsemesi insanın aklını başından alıyor. İnsanlık tarihi boyunca maratonların hangi hızda koşulduğunu, domuz yavrularının büyüme oranlarını ve tavukların günbegün ağırlıklarını, zaman içinde küçük endüstriyel olmayan motorların satışlarını, maksimum seyahat hızı için zarfı, Kuznets döngülerini, şehir büyüklüğü için Zipf Yasası’nı öğreniyoruz… Bölümlerin orta kısımları geniş bir teknoloji yelpazesinde uzun dönemler boyunca teknik ilerlemeye dair harika bir genel bakış sunuyor. Tüm bu ayrıntılara bayıldım.”
Diane Coyle, ekonomist

“Günümüz dünyasının önde gelen disiplinler arası zihinlerinden birinin kaleminden çıkmış oldukça kapsamlı ve benzersiz bir çalışma… Büyümenin birçok biçimi için olağanüstü bir rehber olan bu kitabın, büyüme sürecinin karmaşıklığını ve büyümenin kentsel peyzajı nasıl etkilediğini anlamak isteyen herkesin kütüphanesine girmesi gerektiğini söylemeliyim.”
Spacing Vancouver

“Yeni kitabı Büyüme’de Smil, daha da sarsıcı bir öneride bulunuyor: ‘Biyosferin yaşanabilirliğini sağlamak’ için en azından büyümeye öncelik vermekten uzaklaşmalı ve belki de büyümeyi tamamen terk etmeliyiz.”
New York Magazine

“Smil’in bu kitabı, uygarlığın geleceğinin belirsizliğini ortadan kaldırmanın ve yaşanabilir bir biyosferi korumanın önemi hakkında temel bir noktaya ulaşmak için maddi büyümenin faydalarını ve sınırlarını netleştiriyor.”
Porchlight

“Thomas Piketty’nin eşitsizliğin tarihi için yaptığını Vaclav Smil enerjinin tarihi için yapıyor. Üstelik bulguları da aynı ölçüde rahatsız edici.”
Rutger Bregman, tarihçi ve yazar

(Tanıtım Bülteninden)