Multilingual Yirminci Yüzyıl Dilbilimi

Seçkimizde yer alan büyük kuramcılardan F. de Saussure çağımız dilbiliminin kurucusudur ve başka bilimlerin egemenliğinden kurtardığı dilbilimde yöntemsel bir devrim yaratarak dizge incelemeleri dönemini başlatmış, yapısalcılığa giden yolu açmıştır. Toplumsal nitelikli dil olgusuyla bireysel özellikli söz olgusunu birbirinden ayırt ederek birinci olguya öncelik tanımış, dili gösterge dizgeleri arasındaki ayrıcalıklı yerine oturtmuştur. Çağcıl dilbilim Saussure'de ilk güçlü anlatımını bulduktan sonra Avrupa'da özellikle N.S. Trubetskoy, G. Guillaume, L. Tesniere, L. Hjelmslev, A. Martinet gibi kuramcılar aracılığıyla insan bilimleri arasındaki seçkin yerini almıştır. Bunlardan Trubetskoy, Prag Dilbilim Çevresinin önde gelen sözcülerindendir ve uygulamaya da büyük yer veren çalışmalarıyla dilbilimsel yapısalcılığı çok sağlam temeller üzerine oturtmuştur. Sesbilim onun aracılığıyla örnek dilbilim dalı niteliğini kazanmıştır. Trubetskoy'un, dilbilimin gelişimi üzerinde çok güçlü ve kesintisiz bir etkisi olmasına karşın Guillaume düşüncesi hiç bir zaman bu denli öne çıkamamış, geniş çevrelere yayılamamıştır. Ne var ki bu bilginin, düşünme edimini ele alan, düşünsel devinime öncelik tanıyan ruhbilimsel yapısalcılığı son derece özgün bir yaklaşım içermekte, bugün de birçok önemli dilbilim çalışmasının esin kaynağını oluşturmaktadır. Tesniere ise, dil öğretimi alanında oluşturup sınadığı, tümcenin öğeleri arasındaki soyut bağımlılığı araştıran, çekimli eylemi, tümcenin yöneticisi niteliğiyle ele alan ve geleneksel özne - yüklem kalıbını kıran bir kuram geliştirmiştir. Tesniere'in düşüncelerinden kaynaklanan bağımsal dilbilgisi günümüzde, özellikle dil öğretimi alanında, giderek artan bir ilgi uyandırmaktadır. Avrupa yapısalcılığının doruk noktalarından biri olan Kopenhang Okulunun önderi Hjelmslev ise bir tür "dil cebiri" oluşturmayı amaçlamış, son derece soyut, mantıksal, tümdengelimli yaklaşımıyla, çeşitli alanlarda etkisini bugün de duyuran çok özgün bir dilbilim kuramı yaratmıştır.
(Kitabın İçinden)



Sayfa Sayısı: 302

Baskı Yılı: 1999


Dili: Türkçe
Yayınevi: Multilingual