Uluslararası Hukukta Kadın Hakları F. Şeyda Kahraman

Dünyada kadınlara yönelik bakış, kadınların toplumlarda nasıl anlaşıldığı ve yaşadıkları toplum içindeki statüleri problemlidir. Kadın haklarına ve kadınların silahlı çatışmalarda korunmalarına yönelik kabul edilen kurallar konusunda küresel sorunlar mevcuttur. Bu çalışma kadın haklarının uluslararası hukuktaki gelişimini, dönüşümünü ve günümüzdeki durumunu ele alarak gelişim sürecinin devam ettiğini, uluslararası hukuk kurumlarının her ne kadar kadın haklarının ilerletilmesinde katkıları olsa da kendi içerisindeki çelişkili hükümler veya uygulamalar nedeniyle istenilen düzeyde bir sonuca ulaşılamadığını ortaya koymaya çalışmakta ve kurumların eksiklikleri üzerinden çözüm önerileri sunmaktadır. Amaç uluslararası hukukta kadın haklarına ilişkin kuralları iyileştirmeye çalışmanın yanı sıra hukukun dayandığı bazı temel varsayımları da ortaya çıkarmaktır. Ayrıca barış döneminde kadına yönelik bakış ve kadın haklarının uygulanmasına riayet ne kadar gelişmişse silahlı çatışma döneminde sağlanan koruma da o düzeyde etkili olacaktır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin ve kadınlara yönelik ayrımcılığın küresel olması, henüz hiçbir ülkenin tam olarak toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşamamasına neden olmaktadır. Kadınların çatışma çözümüne ve sürdürülebilir barışa katkılarının önemi ön plana çıkarılarak, kadınların mağdur olarak görüldüğü baskın anlayış değişmelidir. Mağdurdan katılımcıya dönüşecek bu geçiş, sadece kadınların zayıflığı, savunmasızlığı ve korumaya ihtiyaç duyduklarına dair geleneksel görüşü bozmakla kalmaz, aynı zamanda cinsiyetçi düşünce biçimlerini de değiştirir. Ne zaman ki kadınlar uluslararası hukuk kurumlarında mecburen yer verilmesi gereken bireyler olmaktan çıkıp, kendiliğinden yer alan bireyler haline geldiğinde, toplumsal cinsiyet eşitliğinden söz edilebilecektir.


İÇİNDEKİLER



GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

TARİHSEL SÜREÇTE KADIN HAKLARI VE TEMEL KAVRAMLAR

I. TARİHSEL SÜREÇTE KADININ STATÜSÜNE BAKIŞ

A. I. Dünya Savaşı Öncesi Dönem

B. İki Savaş Arası Dönem

C. II. Dünya Savaşı Sonrası Dönem

II. ULUSLARARASI HUKUKTA KADIN HAKLARINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR

A. Uluslararası Hukuk Açısından Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet

B. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku Açısından Toplumsal Cinsiyet



İKİNCİ BÖLÜM

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER'İN KADIN HAKLARINA BAKIŞI VE ETKİSİ

I. GENEL SEKRETER'İN ROLÜ

II. BM ORGANLARININ ROLÜ

A. Genel Kurul

B. Güvenlik Konseyi

C. Ekonomik ve Sosyal Konsey

D. Uluslararası Adalet Divanı

III. 1948 İNSAN HAKLARI EVRENSEL BİLDİRGESİ

IV. 1966 MEDENİ VE SİYASİ HAKLARA İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞME VE EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLARA İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞME

V. 1979 KADINLARA KARŞI HER TÜRLÜ AYRIMCILIĞIN ÖNLENMESİ SÖZLEŞMESİ

A. Özellikler

B. Öne Çıkan Hükümler

C. İhtiyari Protokol

D. Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi

VI. KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN ORTADAN KALDIRILMASI BİLDİRGESİ

VII. BM'DE UZMANLIK YEKİSİ: ÖZEL RAPORTÖRLER'İN YETKİSİ

VIII. BM NEZDİNDE KURULAN KOMİSYON VE KOMİTELER

A. Kadının Statüsü Komisyonu

B. İnsan Hakları Komitesi ve Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi

C. İnsan Hakları Konseyi

D. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlendirilmesi Birimi

E. Birleşmiş Milletler Savaş Suçları Komisyonu

F. Birleşmiş Milletler Kadın Kalkınma Fonu



ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SİLAHLI ÇATIŞMALARDA KADINLARIN KORUNMASINA İLİŞKİN KURALLAR

I. 1899-1907 LAHEY DÜZENLEMELERİ

II. 1949 CENEVRE SÖZLEŞMELERİ

A. Sözleşmelerin Amaçları

B. Sözleşmelerde Kadınlara İlişkin Hükümler

C. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Temelinde Tek Hüküm

D. Hükümlerdeki Kadın Algısı ve Kadınların Korunmasına İlişkin Diğer Hükümler

E. Kadın Savaşçılar

III. CENEVRE SÖZLEŞMELERİ'NE EK 1977 PROTOKOLLERİ



DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ULUSLARARASI CEZA MAHKEMELERİ NEZDİNDE KADINLAR

I. NÜRNBERG VE TOKYO ULUSLARARASI CEZA MAHKEMELERİ

A. Mahkemelerin Kurulması

B. Mağdur Olarak Kadınlar

C. Kadınların Failliği

D. Kadınların Mahkemeler Nezdinde Görev Alması

II. RUANDA ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ

A. Mahkeme'nin Kuruluş Aşaması ve Yapılan Yargılamalar

B. Mağdur Olarak Kadınlar

C. Kadınların Failliği

D. Kadınların Mahkeme Nezdinde Görev Alması

III. ESKİ YUGOSLAVYA ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ

A. Mahkeme'nin Kuruluş Aşaması

B. Mağdur Olarak Kadınlar

C. Kadınların Failliği

D. Kadınların Mahkeme Nezdinde Görev Alması

IV. SIERRA LEONE ÖZEL MAHKEMESİ

A. Mahkeme'nin Kuruluş Aşaması

B. Mağdur Olarak Kadınlar

C. Kadınların Mahkeme Nezdinde Görev Alması

V. ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ

A. Mahkemenin Kurulması

B. Mahkeme Nezdinde Düzenlenen Suçlar

C. Kadınların Mahkeme Nezdinde Görev Alması



BEŞİNCİ BÖLÜM

ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI MAHKEMELERİNİN OLDUĞU COĞRAFYALARDA KADIN HAKLARI

I. AFRİKA KITASINDA KADIN HAKLARI

A. Afrika'da Kadına Yönelik Bakış

B. Afrika İnsan ve Halklar Hakları Şartı

C. Afrika İnsan ve Halklar Hakları Şartı'nın Afrika'daki Kadınların Haklarına İlişkin Protokolü (Maputo Protokolü)

D. Afrika İnsan ve Halk Hakları Komisyonu

E. Kadın Hakları Özel Raportörü

F. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesi

II. AMERİKA KITASINDA KADIN HAKLARI

A. Amerika Kıtasında Kadın Hakları ve Kadına Yönelik Bakış

B. Amerikan Devletleri Örgütü ve Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi

C. Amerikalılar-arası İnsan Hakları Sistemi

D. Amerikalılar-arası İnsan Hakları Mahkemesi

E. Amerikalılar-arası İnsan Hakları Komisyonu

F. Amerikalılar-arası Mahkeme ve Amerikalılar-arası Komisyon Nezdinde Kadınların Temsili

G. Amerikalılar-arası Kadın Komisyonu

H. Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi, Cezalandırılması ve Ortadan Kaldırılmasına Dair Amerikalılar-arası Sözleşme (Belém do Pará Sözleşmesi)

I. Kadın Hakları Raportörlüğü Ofisi

III. AVRUPA KITASINDA KADIN HAKLARI

A. Avrupa Kıtasında Kadın Hakları ve Kadına Yönelik Bakış

B. Avrupa Konseyi

(Tanıtım Bülteninden)