Teorinin Sonu: Finansal Krizler, Ekonominin Başarısızlığı ve İnsan Etkileşiminin Kapsamı Richard Bookstaber

Modern finans sisteminin merkezinde yer alan insani karmaşanın nasıl hesaba katılacağına dair derinlemesine bir inceleme

Dünya ekonomisi Büyük Buhran’dan başarıyla çıkmış olsa da iktisadi durum pek iç açıcı değil. Richard Bookstaber, insanlık durumunun ve dünyamızın radikal belirsizliğinin, standart ekonomik modelini –ve tabii ki bu modelin ardındaki teoriyi– finansal krizlerle başa çıkmak için neden işe yaramaz hâle getirdiğini tartışıyor. Peki, bu standart ekonomik modelin yerini hangi model almalı? Hiçbiri. En azından mevcut modelin son iki yüzyıldır kullanılan herhangi bir versiyonu değil. Bookstaber; ana akım ekonominin varsaydığı gibi optimize edilmiş otomatlar değil de insan olduğumuz gerçeğini başlangıç noktası olarak alan, ajan tabanlı ekonomi adı verilen yeni bir yaklaşımı ileri sürüyor.

Bookstaber’ın bu çığır açıcı paradigması, krizleri önlemenin yanı sıra patlak verenleri yönetmede çok daha iyi bir iş çıkarmayı vadediyor. Ona göre deneyimlerimiz ve tahayyülümüz ekonomik davranışlarımızı beklenmedik tonlarda renklendiriyor. Bookstaber, koşulların beklentilerimizin ötesinde gerçekleşmesi hâlinde ortaya çıkan radikal belirsizlik ve günlük masum etkileşimlerin bir araya gelip ani bir kaos yaratması hâlinde meydana gelen oluş gibi konuları ele alıyor. Muhtemel krizlerin geçmişe bakılarak tahmin edilemeyeceği gerçeğinden yola çıkan yazar, piyasa gerçeklerini ele alırken insan anlatısını da içeren bir yaklaşım öneriyor.

Yirminci yüzyıl ekonomisinin tarihî başarısızlığını bir kenara bırakan Teorinin Sonu, günümüz finans sisteminin yeniden patlamasını önlemeye yardımcı olmak için daha gerçekçi ve insani bir çerçeve ile birlikte yeni ve inovatif bir bakış açısı sunuyor.


“Ekonomide neyin yanlış olduğu ve bunun nasıl düzeltileceği üzerine yazılmış müthiş bir kitap okuyacaksınız.”
Peter Morris, Financial World

“Teorinin Sonu, bugünün finans piyasaları için çok önemli dersler içeriyor… Bookstaber’a göre krizleri tahmin etmede gittikçe kötüleşen 150 yıllık bir modeli değiştirme fikrinden vazgeçip tamamen yeni bir şeyi benimsemenin zamanı geldi. Teorinin Sonu, çok sayıda uzmanın matematiksel yanılmazlıklarına hâlâ çok fazla inandığı ekonomi mesleğinin kendisine meydan okuyor.”
Rana Faroohar, Financial Times

“Bookstaber, hâkim ekonomi teorilerindeki kusurları ortaya koyarak harika bir iş çıkarmış. Bu konularla ilgilenen herkes için Teorinin Sonu okunmaya değer.”
John Quiggin, Inside Story

“Bookstaber ekonomik modelleri yerden yere vuruyor... Kariyerini Wall Street’te geçiren Bookstaber, ülkelerin yaşadığı finansal krizler boyunca kolayca gözlemlenebilen sürü davranışından yola çıkarak artık ‘ajan tabanlı’ modellerin öne çıkması gerektiğini iddia ediyor.”
Adam Creighton, The Australian

“Zarif bir şekilde yazılmış çok değerli bir eser.”
Jason Zweig, Wall Street Journal

“Finans sisteminin işleyişini anlamak isteyen herkes bu kitabı okumalıdır... Neden mi? Birinci sınıf bir analiz…”
The Economist

“Bookstaber’ın kendisi de finansal piyasalara uygulanan ajan tabanlı modellemenin bir uygulayıcısıdır ve kitabının ikinci bölümünde bu yaklaşıma ilişkin yaptığı açıklama kitabın en ilginç bölümüdür.”
Diane Coyle, Project Syndicate

“Teorinin Sonu’nu sıra dışı kılan şey, ajan tabanlı modelleme adı verilen ilginç bir alternatif yaklaşımı savunmasıdır.”
Arnold Kling, Econlib

“[Teorinin Sonu] ajan tabanlı modelleme olasılıklarının ikna edici olmasa da düşündürücü bir temsilidir.”
Choice

“Richard Bookstaber konuyu tartışmak için iyi bir konumda… Teorinin Sonu, finans sektöründe çalışan herkesi ilgilendiriyor... Tüm yatırım profesyonelleri bu ödüllendirici kitaptan faydalı bilgiler edinecektir.”
Financial Analysts Journal

“Bookstaber’ın aklı temel alan kitabı Teorinin Sonu, 2008 Finans Krizi’ni ayrıntılı bir şekilde açıklayarak insanların olaylara verdikleri tepkilerin diğer insanların davranışlarını nasıl etkilediğini ve bunun da ilk aktörlere nasıl geri yansıdığını gösteriyor.”
Foreign Affairs

“Bilgilendirici, okuması eğlenceli ve bir klasik olacağı kesin olan Teorinin Sonu, ekonominin standart paradigmalarını bir kenara atıyor. Bookstaber, finansal krizlerin en iyi şekilde gerçekte meydana geldikleri gibi modellenebileceğini savunuyor: karmaşık bir ortamda insanların sezgisel etkileşimleri.”
Darrell Duffie, Stanford Üniversitesi

“Greg Mankiw on yıl önce şöyle demişti: ‘Modern makroekonomik araştırmaların pratik politika yapımında yaygın olarak kullanılmaması, bu amaç için çok az kullanıldığının ilk kanıtıdır. Richard Bookstaber, Teorinin Sonu’nda bunun neden böyle olduğunu açıklıyor ve bu durumu değiştirmek için bir alternatif sunuyor. Ajan tabanlı modellemenin ekonomik krizler geliştikçe ortaya çıkan kalıpları tanımanın bir yolunu sunduğunu gösteren Bookstaber’ın yaklaşımı, krizleri ve etkilerini azaltmaya yardımcı olacaktır. Daha önemli ne olabilir?”
Alan Kirman, Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales

“Ekonomi araştırmalarına yeniden yön vermeyi amaçlayan bu iddialı kitap, ajan temelli hesaplama modellerine dayanan güçlü bir alternatif yaklaşımın ana hatlarını çiziyor. Canlı ve ilgi çekici üslubuyla Bookstaber, matematik ve bilgisayar bilimleri de dâhil olmak üzere birçok alanda derin bir bilgi birikimine ve finans sektörüne ilişkin pratik bir kavrayışa sahip olduğunu ortaya koyuyor. Kitabı okuması eğlenceli, pedagojik açıdan parlak ve son derece bilgilendirici.”
Rajiv Sethi, Barnard College

“Bu etkileyici kitap, bilimden felsefeye ve edebiyata kadar birçok disiplinden önemli görüşleri bir araya getirmekte ve bunları finansal istikrar ve ekonomik modelleme konularına uygulamaktadır. Bu derinlemesine bakış açısıyla Bookstaber, okuyuculara 2008 Finans Krizi hakkında çok sayıda faydalı bilgi sunuyor ve olayların dalgalarının sistem boyunca nasıl izlendiğini vurguluyor.”
Blake LeBaron, Brandeis Üniversitesi


RICHARD BOOKSTABER, yatırım bankaları Morgan Stanley ve Salomon Brothers’ın yanı sıra Moore Capital ve Bridgewater gibi büyük hedge fonlarında risk yönetimini denetlemiştir. Amerika Birleşik Devletleri Hazinesi Bakanlığı’nda da görev yapmış olan Bookstaber, hâlen Kaliforniya Üniversitesi’nde çalışmaktadır.