Umuttepe Şizofreni - Hastalığı Anlamak ve Onunla Yaşamayı Öğrenmek

Şizofreni
Hastalığı Anlamak ve Onunla Yaşamayı Öğrenmek
Doç. Dr. Mustafa Yıldız / Umuttepe Yayınları (Kocaeli)

• Basım Yılı: 2018
• Sayfa Sayısı: 200
• Kağıt Türü: Kitap Kağıdı
• Ebat: 13,5 x 21,5
• Dil: Türkçe
• Cilt Durumu: Karton Kapak
• ISBN-13: 9786052012826

• Yazar: Doç. Dr. Mustafa Yıldız

Kitabın hazırlanışında hastalığın adı üzerinde çok düşündüm. Hastalık 1911 yılında İsviçreli ruh hekimi Eugen Bleuler'in adlandırmasından beri yüz yıldan uzun süredir bu adla anılmaktadır. 122 Sözcük anlamı akıl (freni) yarılması (şizo) ya da akıl bölünmesi olup insanların çok da kabul etmek istemedikleri bir hastalık adı olarak bilim dünyasında kabul görmüştür. Şizofrenide en önemli sorunlardan birisi hastaların toplum tarafından damgalanmasıdır. Hastalığın kötü gidişli olduğu durumlarda (kuşkusuz hastaların önemli bir kısmı düzelmekte ve iyileşmektedir) hastanın ailenin çevrenin ve toplumun yaşadığı sıkıntılardan dolayı hastalığa olumsuz bir bakış vardır. Ama bu olumsuz bakışın hastalığın adıyla birlikte davet edildiğine de dikkat etmemiz gerekiyor. Akıl yarılması ya da usyarılımı terim olarak insanların uslarında yarılmış bölünmüş parçalanmış bir usu/ aklı çağrıştırmakta ve hastaların yaşadığı çıldırı durumlarıyla birleştiğinde bu terim olumsuz bir anlam yüküyle belirmektedir. Gerçi Türkçe konuşan bireyler için şizofreni adı terim olarak ezberlenmiş bir addır ve sözcük olarak anlamlı bir çağrışım oluşturmaz. Hasta ve hasta yakınlarının çoğu da hastalıkla ilgili olarak ya psikotik bozukluk ya psikoz ya sinirsel hastalık ya depresyon ya da şizofen gibi adlar söylemekte ve hastalığı ancak uzmanların anlatımıyla ve kavrayabildikleri kadarıyla anlamaktadır. Toplum açısından bakıldığında hastalık basın-yayın organlarının sunduğu biçimiyle anlaşılmaktadır. Olumsuz sunumlar olumsuz bakışı doğurmakta ve damgalama için şizofreni adının birlikte çağrıştırdığı olumsuz anılar beyinde kuvvetli bir çağrışım ağının oluşmasına yol açmaktadır.
Hastaların ve yakınlarının bu hastalığın adını iyi öğrenmeleri ve ona göre tedavi ve önlem çalışmalarına katılmaları gerektiği ortadadır. İyi öğrenmenin yolu da anlaşılır sözcük ya da sözcüklerden oluşturulmuş terimleri kullanmaktan geçer. Ben neredeyse 10 yıldır hem öğrenci hem hasta hem de aile eğitimlerinde bu hastalığı düşünce ve algı bozukluğu olarak adlandırıyorum. Hastalığın en temel belirtileri beynin düşünce ve algı dizgeleriyle ilgilidir. Şizofreni denince dünyanın her yerinde hastaların düşünce bozukluğu ve algı bozukluğunu birlikte yaşadığı durumlar usa gelir. Başkalarının inanmadığı düşünceler olan sanrılar anlaşılmaz düşünceler (düşünce dağınıklığı) ve başkalarının işitmediği ya da görmediği şeyleri algılama anlamında varsanılar şizofrenide temel belirtilerdir. Kuşkusuz yalnızca bu belirtiler değil beynin düşünce üretme ve algılama dizgesi ile etkileşimde bulunan diğer dizgelerin etkilenmesiyle başka belirtiler de ortaya çıkar. Ancak önde gelen belirtilerin özelliklerine vurgu yapan bir adlandırmanın daha uygun olacağını düşündüğüm için ben bu hastalığı düşünce ve algı bozukluğu olarak anlıyor ve anlatıyorum. Hastalarım yakınları ve öğrencilerimden şimdiye kadar hep olumlu geribildirim aldım. Kitapta bu anlayışın yansımalarını göreceksiniz. Bununla beraber kitabın başlığında şizofreni adını kullanmayı sürdürdüm. Çünkü hastalık ülkemizde uzmanlar tarafından bu adla anılmakta ve Sağlık Bakanlığı'nın tanı kayıtlarında bu adla yer bulmaktadır. Bu nedenle her ne kadar daha anlaşılır bir terimlemeyle konuyu anlatsam da kitabın yeni baskısında da eski başlığı kullanmayı sürdürdüm. Kitapta yer alan hasta ve aile üyelerine ait olan sözler eğer basılı bir kaynaktan alınmadılarsa gizlilik ilkesi gereği onların izniyle ve adları değiştirilerek verildi. Olay örgüsü anlatılıyorsa yine gizlilik ilkesi gereği kimlikler değiştirildi.



1. BÖLÜM: AKIL HASTALIĞI YA DA RUHSAL BOZUKLUK
Çıldırı ya da psikotik dünyaya geçiş

2. BÖLÜM: ŞİZOFRENİNİN TANIMI İŞARET VE BELİRTİLERİ
Tarihsel anımsamalar
Güncel tanımlama
Yaş aralığı
Öncü işaretler
Hastalığın belirtileri
Sanrı ve varsanılar
Düşünce içeriğinin bozulması
Algı bozukluğu
Düşünce yapısının bozulması
Yorumlama ve yanıtlama yetisinde bozulma
Hareket ve davranışlarda bozulmalar
Yoksunluk belirtileri
Duygulanımda bozulma
Dikkat yoğunlaşma bellek ve yürütücü işlev bozulması
İçgörü bozulması
Yönelim
Uykuda bozulma

3. BÖLÜM: ŞİZOFRENİ NE DEĞİLDİR
Kişilik bozukluğu
Kişilik bölünmesi (çoğul kişilik)
Zekâ geriliği
İki uçlu bozukluk (manik depresif psikoz)
Şizoaffektif bozukluk
Kısa çıldırı ve şizofreni benzeri bozukluk
Maddeye bağlı çıldırı
Yaygın gelişimsel bozukluk otizm
Tıbbi hastalıklara bağlı çıldırı

4. BÖLÜM: ŞİZOFRENİNİN GÖRÜNÜMLERİ
Klinik belirimler
İşlevsellik
Kişilik
Şiddet
İntihar
Diğer tıbbi hastalıklar

5. BÖLÜM: ŞİZOFRENİNİN NEDENLERİ
Beynin yapısı işleyişi
Limbik dizge
Dopamin ve diğer ileti-taşıyıcılar almaçlar
Sinir-gelişim ve aksamalar
Beyinde yapısal değişimler
Beyindeki elektriksel etkinlik
Silik sinirsel bulgular
Kalıtım
Zorlanımın rolü
Özetle nedensel ilişki

6. BÖLÜM: ŞİZOFRENİNİN TEDAVİSİ
Şizofreni tedavi edilebilir bir hastalıktır
Hastane yatışı
İlaç tedavisi
Tedaviye yanıt
Tedavinin süresi
İlaç yan etkileri
Klozapin
Diğer ilaçlar
Elektrikli tutarık tedavisi (Elektro konvulsif tedavi EKT)
Diğer beyin uyarım tedavileri
Ruhsal toplumsal tedaviler
Depo hastaneler

7. BÖLÜM: ŞİZOFRENİNİN GİDİŞ VE SONLANIMI
Düzelme ve iyileşme
Tedaviye uyumsuzluk
Yinelemelerin önlenmesi
İnatçı belirtiler

8. BÖLÜM: ŞİZOFRENİDE RUHSAL İYİLEŞTİRİM

9. BÖLÜM: ŞİZOFRENİ HASTASI OLMAK
Şizofreni tanısını kabullenmek
Hastalığını söyleyebilmek
Damgalanma
Sorumluluk
Sigara çay kahve ve aşırı su içimi
Alkol ve diğer maddeler
Evlilik gebelik ve cinsel yaşam

10. BÖLÜM: HASTA YAKINI OLMAK
11. BÖLÜM: KENDİ GELECEĞİNİ KURMAK
HASTALAR İÇİN SON BİR HATIRLATMA
KAYNAKLAR
DİZİN