Sır ve Rıza - Devlet Alevilik Diaspora: Yeni Bir İlişkinin Ana Hatları Selman Çevik

Bu çalışma Almanya Alevi toplumunun, Türkiye’de yaşayan Alevi toplumuna yönelik uygulanan politikalar ile Türkiye’den beklenti ve taleplerini ele almayı amaçlamaktadır. Alevi Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı’nın (ABKCB) kurulmasının ardından Türkiye’de Alevi toplumuna dönük olarak uygulanan politikalar ve Alevi toplumunun bu politikalara bakışı önem arzetmektedir. Almanya Alevi toplumunun, diğer Türk sivil toplum kuruluşlarına göre, kamusal alanda görünürlüğünün yüksek olması ve ön plana çıkması dikkat çekicidir. Bununla birlikte Almanya Alevi toplumunun Türkiye’deki siyasi, sosyal, hukuki ve dini açılardan meydana gelen olgulara dair olumlu, olumsuz tavırlarını, eleştirilerini yahut beklentilerini daha görünür bir şekilde dile getirmektedir. Bu bağlamda çalışmanın ana odağında ABKCB’nin kurulması ile Türkiye’deki Alevi toplumuna yönelik uygulanan politikalara dair Almanya’da yaşayan Alevi toplumunun beklentileri ve talepleri anlaşılmaya çalışılmıştır. ABKCB’nin kurulması ile Türkiye’deki Alevi toplumuna dair üretilen politikaların Almanya’da nüfusu yüksek olan Alevi vatandaşlar nezdinde etkisi, Türkiye’nin diaspora politikaları ile ABKCB’nin yurt dışındaki faaliyetlerinin olası etkileri ve şimdiye kadar Alevi toplumunun Türkiye’den sorunların çözümü bağlamındaki politika beklentileri değerlendirilmiştir.
Konunun derinlemesine anlaşılabilmesi ve deneyimlerin net bir şekilde ortaya çıkarılabilmesi amacıyla çalışma nitel araştırma yöntemlerinden fenomonolojik desen ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak mülakat tekniği kullanılmıştır. Araştırma sürecinde Türk nüfusunun yoğunluğu dikkate alınarak Almanya Alevi toplumu örneklem olarak belirlenmiştir. Almanya Alevi toplumu ile aktif bağları olan 15 kişi ile çevrim içi platform üzerinden görüşmeler gerçekleştirilip veriler edilmiştir. Elde edilen veriler satır satır kodlama yapılarak Tematik analiz kapsamında, belirli tema ve kategoriler haline getirilerek analiz gerçekleştirilmiştir. Toplamda bütün verilerden 3 ana tema ile 246 kod ortaya çıkarılmış ve ortaya çıkarılan kodlar 27 başlık altında kategorileştirilmiştir. Elde edilen veriler ile belirlenen üç tema ile katılımcıların; Aleviliğe dair tanımlamaları, Almanya’daki Alevi toplumunun Türkiye’den beklentileri ve mevcut politikalara bakışları ile ABKCB’nin kurulmasına ilişkin görüşleri analiz edilmiştir.
Elde edilen bulgularda, Alevi toplumunun ABKCB’ye dair tutumlarının genel itibariyle olumlu olduğu görülmüştür. Bununa birlikte Alevi toplumuna dair politikaların sadece ABKCB’nın kurulmasıyla sınırlı kalmaması; Alevilik inancının ve değerlerinin sonraki nesillere doğru bir şekilde aktarılması gerektiği vurgulanırken, Türkiye’deki Alevi toplumuna dair Cem evlerinin hukuki statüsünün değiştirilmesi, Alevi toplumunun toplumsal dışlanmasının önüne geçilecek faaliyetlere zemin oluşturulması, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kaldırılması yahut statüsünün değiştirilmesi gibi beklenti ve talepleri de ortaya çıkmıştır. ABKCB’nin, dolaylı olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde Türkiye’nin aleyhine olacak şekilde açılan davaların, Türkiye’nin lehine dönüşmesi amacıyla kurulduğunu iddia eden katılımcılar da olmuştur.

(Tanıtım Bülteninden)