Rusların Gözüyle Türkler İlyas Kemaloğlu

Rusların ataları Slavlar, tarih sahnesine çıktıkları andan itibaren başta Avar ve Hazarlar, daha sonraki dönemlerde ise Peçenek, Kıpçak ve İdil Bulgarları gibi Türk devlet ve boylarıyla yan yana yaşadılar. Avar ve Hazarlar Slav boylarından vergi toplarken; Peçenekler Slav dünyasını âdeta yeniden dizayn ettiler. Kıpçak hanlarının kızlarıyla yapılan evlilikler ise Rürikler arasında anne tarafından Türk olan hükümdarların ortaya çıkmasını sağladı. Taraflar arasındaki etkileşimin neticesinde ise Knez Vladimir, Rus yıllıklarında “kağan” olarak adlandırılırken Rusların ilk destanı olan İgor Bölüğü Destanı, Kıpçaklarla mücadeleyi konu etmektedir. 

Altın Orda’nın kurulmasıyla birlikte Rus knezlikleri 2.5 asır sürecek Altın Orda’nın hâkimiyetine girdiler. “Rusun altını kazarsan Tatar çıkar” şeklindeki atasözü de bu durumu en iyi şekilde ifade eden bir sözdür. Altın Orda’nın parçalanmasıyla bağımsızlığını kazanan Rusya, çok geçmeden Altın Orda’nın mirasçılarını ele geçirdi ve uzun asırlardan sonra bölgede denge, Rusların lehine değişti. Moskova’nın sonraki süreçte dikkatlerini Osmanlı’daki Slav ve Ortodoks halklara çevirmesi ise çok sayıda Osmanlı-Rus savaşının yaşanmasına neden oldu. 

Peki Rus yıllıklarında Türkler nasıl resmedildi?  Rusların gözünde nasıl bir Türk imajı vardı? Rus yazar ve şairler Türkler hakkında neler yazdı? Rus ressamlar Türklerle ilgili ne tür resimler yaptı?  Osmanlı’da bulunan Rus diplomat, tüccar, seyyah, din adamları hatıralarında Türklerin ne tür özelliklerine dikkat çekti?  Rus Genelkurmay belgeleri ile Sovyet diplomatlarının hatıralarında Türkiye ile ilgili hangi konulara yer verildi? 

İlyas Kemaloğlu’nun Rus yıllıkları, Rus diplomat ve seyyahlarının rapor ve seyahatnameleri, Türk-Rus savaşlarına katılan Rus askerlerinin anıları, Rus istihbaratçılarının notları, diplomatik yazışmaları, Rus edebî eser ve destanları, farklı dönem Rus entelektüellerinin Türklerle ilgili kaleme aldıkları eserleri tarayarak kaleme aldığı bu çalışma, Rusların tarih boyunca Türklere bakışını ortaya koyduğu gibi okuyucuya Türk-Rus ilişkilerinin panoramasını da sunmaktadır. 

(Tanıtım Bülteninden)