Kutadgu Bilig'de Söz Dizimi Şahin Baranoğlu

Hocam Necmettin Hacıeminoğlu TBMM için Kutadgu Bilig sınavı önerir ve başaramayan vekil olmasın derdi, çünkü insana dair daha evvel söylenmiş her ne varsa KB’de ya doğrudan ya da dolaylı olarak mevcuttur. 6481. beyitteki Müsülman karıştı için et yişür / Tükel inçke tegdi bu kâfir yatur (Müslümanlar karıştı birbirlerinin etlerini yiyorlar, kâfirler ise tam bir huzur içinde yaşıyorlar.) ifadesi, Ziya Paşa’nın Diyarı küfrü gezdim beldeler kâşaneler gördüm / Dolaştım mülk-i İslâmı bütün viraneler gördüm beytinin şerhi ve çağdaş İslâm dünyasının resmi gibidir. Eskiden beri var olup manzum sözlükçüler tarafından yaygınlaştırılan dilcilikte renklerle ifade tekniğini bu çalışmada kullandık: özne özne, yüklem, nesne, yer tamlayıcısı, zarf, bedel, hitap, CDU İtalik kırmızının sözde özneyi gösterdiği renk rehberimizin sayfa başlarına konduğu D bölümünden 1400 beyitlik bu çalışmamızda tek öge olup da takdim tehire uğramış kelime gruplarını altlarını çizerek birleştirdik. Aynı renk kelimelerin arasındaki siyah virgül de onların farklı ögeler olduğunu ifade ediyor. Çalışmamızın alacağımız tenkitler, metnin tamamının söz dizimi için katkı olacaktır; çünkü söz dizimi bir algı, çağrışım ve yorum işidir: Akşam oldu. ifadesi tek başına özne yüklemdir; ama şair, Gün akşam oldu! deyince birleşik fiildir. KB gerek şekil bilgisi gerekse cümle bilgisi bakımından iki ya da üç farklı şekilde anlaşılıp her ihtimalin de doğru olabileceği o kadar örnekle dolu ki bazılarını dipnot ile bazılarını da GİRİŞ bölümünde izaha çalıştık.

(Tanıtım Bülteninden)