Hadis İlminde Tenkit Terimleri ve İlgili Çalışmalar Ahmet Yücel

Hadisin sıhhatini tesbitte isnada öncelik verilmiş olması, râvilerin rivayet açısından ehliyetlerini araştırmayı gerektirmektedir. Râvileri bu yönden inceleme görevini cerh ve ta‘dîl ilmi üstlenmiştir. Münekkit muhaddisler râvilerin hadis rivayetine ehil olup olmadıklarını geliştirdikleri özel cerh ve ta‘dîl terminolojisini kullanarak ifade etmişlerdir. İsnad tenkidinin sağlıklı yapılabilmesi cerh ve ta‘dîl lafızlarının ve bunların delâlet ettikleri anlamların doğru olarak bilinmesini gerektirmektedir. Hadisin sıhhatini tesbitte kullanılacak terimlerin ve delâletlerinin doğru olarak bilinmesi bu çalışmanın temel amacıdır.

Cerh ve ta‘dîl lafızlarının delâletlerinin tesbiti konusunda başvurulan ricâl ve hadis usulü eserlerinde zaman zaman her bir terimin müstakil olarak araştırılması gerektiğine dikkat çekilmekle birlikte genel değerlendirmeler yapılmakla yetinilmiştir. Bu araştırma önceki müelliflerin bir tesbiti olarak ortada duran bütün terimlerin ayrı ayrı ve derinlemesine araştırılması gerektiği gerçeğinin son derece isabetli bir yaklaşım tarzı olduğunu ispatlamaya çalışmıştır.