Geleneksel Türk Dininin Tasavvuftaki İzleri İnci Zehra Gökdere

Bu eserde, İslam tasavvufu ve geleneksel Türk dininin uygulamaları arasındaki benzerlikler ile etkileşimler üzerinde durulmuştur. Türklerin tarih boyunca eski inançlarını yeni dini yapılar içinde nasıl yaşattığını görmek, bu çalışmanın ana temalarından biridir. Bu kapsamda geleneksel Türk dini unsurlarının tasavvuf içinde nasıl kamufle olduğu ve bu iki inanç sistemi arasındaki benzerliklerin tespit edilmesi, bu alanın anlaşılmasında anahtar bir öneme sahiptir. Kitapta genel olarak din ve kültür arasındaki etkileşim, Türklerin geçmişteki kültür ve inanışlarının İslam dini içerisinde yer alış biçimlerine dair örnekler verilmektedir. Özellikle geleneksel Türk dininin ne olduğu ve şamanların bu inanç içerisindeki yeri vurgulanmıştır. Yine Türklerin İslamiyet’i kabul etme süreçleri, mutasavvıfların bu husustaki çabaları ve Türkler arasında faaliyet gösteren tasavvufi gruplar da anlatılmıştır.

Çalışmada Türk dininde önemli bir yere sahip olan tabiat kültlerinden (ateş, dağ, taş, demir, su, ağaç ve atalar kültü) bahsedilerek, bu kültlerin tasavvufla olan ilintisi ortaya konulmuştur. Ayrıca geleneksel Türk dininin Türk tarikatlarına etkisi ele alınmış ve kamlarla veli zatların benzer yönleri tartışılmış, geleneksel Türk dininin destanlara, menkıbelere ve masallara etkisi ortaya konulmuştur. Dinler ve mitoloji açısından değişik anlamlar yüklenen sayıların (üç, yedi, dokuz ve kırk) geleneksel Türk dinindeki yeri ile tasavvufi ekollerdeki konumu karşılaştırılarak, bilhassa bu sayılarla ilgili olan dini ritüeller ele alınmıştır.

(Tanıtım Bülteninden)