Fetihten Günümüze Everek Köyünün Tarihi 1514 - 2021 Erdem Saka

Everek (Örence), binlerce yıllık tarihi olan kadim bir köydür. Everek yöresinde onlarca medeniyetin hüküm sürdüğü malumdur. Bununla birlikte yörede İslam öncesi ve sonrasında Türk varlığına dair sarih deliller mevcuttur. Kadim Türk kültürüne ait maddî ve manevî kültür unsurlarını barındıran Everek, Arap ve Fars kültür unsurlarını da barındırmaktadır. Öyle ki günümüzdeki birçok kültürel unsurun menşei bilinmediği gibi bazı değerler kaybolmuş ve geleneksel köy hayatı unutulmaya yüz tutmuştur. Böylelikle yöre kadim kimlik unsurlarından tedrici olarak tecrit olmaktadır. Bütün bunların yazılıp yaşatılma gereğinden yola çıkılan bu çalışmada yörenin unutulmuş değerleri örneklerle anlatılmaya çalışıldı.
Bayburt'un büyük köylerinden biri olan Everek muhtelif dönemlerde köy, nahiye ve bucak şeklinde yapılanmıştır. Aynı zamanda kadim dönemlerde İpek Yolu ve Şahrah-ı Kadim gibi önemli yol ağları üzerinde bulunmakta olup özellikle İpek Yolu Köy'ün kültürünü ciddi derecede etkilemiştir. Everek ve çevresinin tarihini bu yollarda meydana gelen hadiseler de derinden etkilemiştir. Bu yol ağında yoğunlaşan isyan, yağma ve savaş gibi hadiseler köy halkının defalarca evini barkını terk etmesine sebep olmuştur. Hatta Eskiköy gibi muazzam bir yerleşkenin boşaltılıp bir daha tercih edilmemesi bile bu felaketlerin tezahürüdür. Bununla birlikte Everek halkı bu yol ağının faydalarını da görmüştür.
Yörede taşranın bütün yönleriyle ele alındığı ayrıntılı bir çalışma yoktur. Bu boşluğun doldurulmaya çalışıldığı bu çalışmada; Everek'te uygulanan tımar sisteminden, eğitim sistemine, İpek Yolu mirasından savaşlara, ekonomik faaliyetlerden sosyal hayata kadar birçok husus başta arşiv belgeleri olmak üzere çeşitli kaynaklar ışığında incelendi.

(Tanıtım Bülteninden)