Fethu Ebvabid Din Arapça Yeni Dizgi Tahkikli Molla Ali El-Kari

Fethu Ebvâbid-Dîn Molla Ali el-Kârî'nin meşhur Ebü'n-Necîb Sühreverdî'nin Âdâbü'l-Mürîdîn adlı eserine özlü bir şekilde kaleme almış olduğu şerhtir. Bu güzide eserin tam ismi Fethu Ebvâbid-Dîn fî Şerhi Âdâbi'l-Mürîdîn'dir. Sühreverdî Rahimehüllâh Âdâbü'l-Mürîdîn'de müridlerin tarikat -tasavvuf- yolunda gözetmesi gereken inceliklerinden bahsetmektedir.
ÂDÂBÜ'L-MÜRÎDÎN
Âdâbü'l-Mürîdîn meşhur sûfî fakih ve muhaddis; Ebü'n-Necîb Sühreverdî'nin sûfî ve mürid olan kimselerin tasavvuf yolunda riayet etmeleri gereken hususlardan bahseden eseridir. Müridlerin Âdâbı (Âdâbü'l-Mürîdîn) eseri isminden de anlaşılacağı gibi tasavvuf ehlinin sohbetinde bulunan ve bir mürşide bağlanan gönül ehli kimselerin manevi yürüyüş sırasında seyr-i sülük yolunda dikkat etmeleri gereken âdâb ve erkândan bahsetmektedir. Aynı şekilde mürid ve dervişlere tarikat ve tasavvuf yolunun inceliklerini öğretip yol göstermektedir. Ebü'n-Necîb Sühreverdî Rahimehüllâh'ın Âdâbü'l-Mürîdîn eseri özelde müridlik âdâbı hakkında derli toplu bilgi vermesi ve (yeğeni) Şehâbeddin es-Sühreverdî'nin 'Avârifü'l-Ma'ârif'e kaynak teşkil etmesi bakımından tasavvuf tarihinde önemli bir konuma sahiptir. Bu güzide eser özetle şu meselelerden bahsetmektedir:
Gönül ehli-sûfîlerin itikadları.
Fakr tasavvuf kerâmet vb. terimler.
Mucize-kerâmet arasındaki fark.
Mutasavvıf-tasavvuf ehli kimseler.
Tasavvuf-şeriat münasebeti.
Sûfîlerin yüce ahlâkı.
Sûfîlerin halleri.
Sûfîlerin makamları.
Sûfîlerin ilim bidâyet sohbet sefer giyim-kuşam yeme-içme uyuma evlenme gibi meseleleri ve bunlarla alakalı edepler.
Sûfîlerin hastalık ve ölüm anındaki halleri ve bela vaktindeki edepleri vb. meseleler.
Yan Bilgiler
Tasavvuf yoluna girmiş ve Şeyh'in meclisinde bulunan gönül ehli kimselere -tasavvuf- yolunun inceliklerini öğreten; başta mürşid olan mümtaz zatlara karşı sonrasında gönül ehli ihvan kimselere ve genel olarak da bütün yaratılmışlara karşı edebi-âdâbı talim edip yol gösteren eserler; Âdâbü'l-Mürîdîn Edebü'l-Mürîd Âdâbü'l-Mutasavvıfe el-Vesâya Tarîkatnâme şeklinde isimlenmişlerdir. Müstakil olarak Âdâbü'l-Mürîdîn ile alakalı eserler olduğu gibi genel olarak tasavvuf ile alakalı olan ve içinde Müridlerin edepleri konularını da işleyen eserlerde vardır. Bu eserlerden bazıları şöyledir:
el-Lüma' (Ebû Nasr es-Serrâc). (ö. 378/988).
Kûtü'l-Kulûb (Ebû Tâlib el-Mekkî). (ö. 386/996).
er-Risâle (Abdülkerim el-Kuşeyrî). (ö. 465/1072).
Keşfü'l-Mahcûb (Hücvîrî). (ö. 465/1072 ?).
İhyâ-ü 'Ulûmi'd-Dîn (İmâm-ı Gazzâlî). (ö. 505/1111).
Sühreverdî Rahimehüllâh'ın Âdâbü'l-Mürîdîn eserinden önce -Müridlerin Gözetmesi Gereken Edepleri- konusunu da ele alan birçok kitap ve risâleler olmasına rağmen Sühreverdî Rahimehüllâh'ın eseri gibi derli toplu bir şekilde bu konu hakkında bilgi aktaran bir eser yoktur. Öncesinde kaleme alınan eserlerden bazıları şöyledir:
Âdâbü'n-Nüfûs -Hâris el-Muhâsibî (ö. 243/857).
el-Vesâyâ - Hâris el-Muhâsibî.
Kitâbü'l-Mürîdîn -Yahyâ b. Muâz er-Râzî (ö. 258/872).
Edebü'l-Müftekir ila'llâh Cüneyd-i Bağdâdî (ö. 297-8/909).
Kitâbü Edebü'l-Fakr -Ebû Alî er-Ruzbârî (ö. 322/934).
Riyâzatü'n-Nefs -Hakîm et-Tirmizî (320/932).
Âdâbü'l-Mürîdîn - Hakîm et-Tirmizî.
Kitâbü Edebi'n-Nefs - Hakîm et-Tirmizî.
Kitâbü'l-İktisâd -İbn Hafîf eş-Şîrâzî (ö. 371/982).
Edebü'l-Mürîdîn -Ebü'l-Kâsım el-Vezzân (7. Asır).
Âdâbü's-Sohbe ve Hüsnü'l-'Uşre - Sülemî (ö. 412/1021).
Cevâmi'u Âdâbi's-Sûfiyye -Ebû Abdirrahmân es- Sülemî.
Âdâbü'l-Fakr ve Şerâ'ituh -Ebû Abdirrahmân es- Sülemî.
Beyânü Zeleli'l-Fukarâ' -Ebû Abdirrahmân es- Sülemî.
Ahkâmü'l-Mürîdîn -Tâhir b. Hüseyin el-Cessâs (ö. 418/1027).
Muhtasar fî Âdâbi's-Sûfiyye -Abdullah el-Herevî (ö. 481/1089).
Risâle Der Âdâb -Yûsûf Hemedânî (ö. 535/1140).
Sühreverdî Rahimehüllâh'ın Âdâbü'l-Mürîdîn eserinden önce (gönül ehli kimselere gereken âdâb ve erkan hakkında) kitap ve risâleler yazıldığı gibi aynı şekilde ondan sonra da her asırda eserler kaleme alınmıştır. Sonrasında kaleme alınan eserlerden bazıları şöyledir:
Âdâbü'l-Mürîdîn -Necmeddîn-i Kübrâ (ö. 618/1221).
Âdâbü's-Sûfiyye -Necmeddîn-i Kübrâ.
Âdâbü's-Sâlikîn -Necmeddîn-i Kübrâ.
Âdâbü'l-Mutasavvıfa -Necmeddîn-i Kübrâ.
Âdâbü's-Sülûk ilâ Hazret-i Mâlikü'l-Mülûk ve Mülkü'l-Mülûk -Necmeddîn-i Kübrâ.
Avârifü'l-Maârif -Şehâbeddîn es-Sühreverdî (ö. 632/1234).
İrşâdü'l-Mürîdîn -Şehâbeddîn es-Sühreverdî.
Âdâbü'l-Mürîd -Muhyiddîn ibnü'l-Arabî (ö. 638/1240).
Evrâdü'l-Ahbâb ve Fusûsü'l-Âdâb -Yahyâ el-Bâharzî (ö. 736/1335).
Risâletü Âdâbi'l-Mürîdîn -Emîr-i Kebîr Hemedânî (ö. 786/1385).
Âdâbü'l-Mürîd -Ebû Bekir b. Dâvûd es-Sâlihî (ö. 806/1403).
Tarîkatnâme -Eşref Oğlu Rûmî (ö. 874/1469-70).
Risâletü'l-Hüdâ -Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin (ö. 910/1504).
Edebü'l-Mürîd -Abdülvehhâb Şa'rânî (ö. 973/1565).
Sünen-i Meşâyıh-ı Halvetiyye -Sinân b. Ya'kûb (ö. 989/).
Âdâbü'l-Mürîdîn -Tâcüddîn b. Zekeriyyâ el-Abşemî (ö. 1050/1640).
Risâle Âdâb-i Sülûki'l-Mürîd -Abdullah b. Alevî el-Haddâd (ö. 1132/1720).

(Tanıtım Bülteninden)