Farabi Felsefesinde Adalet Yunus Kaplan

İnsanın bireysel ve toplumsal hayatında hakkaniyet ölçülerine göre yaşamasını ifade eden adalet, insanlık tarihi boyunca tartışılmış olan en önemli felsefî meselelerden biridir. Adalet, Fârâbî'nin felsefî sisteminin de en önemli meselelerinden biridir. Fârâbî felsefesinde adalet, öncelikle varlığı anlamada bir yöntem olarak belirlenir. Bu noktada adalet, varlığın Zorunlu Varlık'tan nasıl sudûr ettiğini ortaya koyan bir ölçü anlamını taşır. Ayrıca adalet, onun felsefesinde, âlemde tezâhür eden inâyetin ve cömertliğin kaynağı olan ilâhî bir sıfattır. Bu çerçevede adalet, kozmik düzeni var kılan küllî bir kaide olarak anlam kazanır. Fârâbî'ye göre adalet, insan doğasında bulunan, aynı zamanda insanın nefsanî yapısında ve şehir hayatında bulunması gereken bir ölçü olarak da anlaşılmalıdır. Adalet sayesinde insan, mutlu bir birey olabilir, faziletli bir aile ve şehir kurabilir. Böylece hem bu dünyada hem de ahirette mutluluğu elde ederek kâmil bir insan mertebesine ulaşabilir. Fârâbî felsefesinde çerçevesi bu şekilde çizilen adaletin bu özel konumu, onu günümüz adalet teorileri açısından da önemli kılmaktadır. Fârâbî'nin adaletle ilgili değerlendirmeleri, günümüzdeki varlık, değer ve insan tartışmalarına ufuk açıcı perspektifler sunacak mahiyettedir. Bu özellikleri nedeniyle elinizdeki kitapta, Fârâbî'nin adaletle ilgili görüşleri incelenmekte ve tahlil edilmektedir. Üç bölümden oluşan kitabın birinci bölümünde, adaletin metafiziksel temelleri incelenmektedir. Bu bağlamda adaletin kavramsal çerçevesi, varlık, Tanrı ve âlem kavramlarıyla ilişkisi irdelenmektedir. İkinci bölümünde, Fârâbî düşüncesinde adaletin insani boyutu ele alınmakta, adaletin insanın biyolojik özellikleriyle bağlantısı, insanın nazarî ve amelî aklıyla ilişkisi ve faziletlerin orta yolu olma özelliğiyle incelenmektedir. Üçüncü bölümünde ise Fârâbî'nin adaletle ilgili değerlendirmeleri, siyaset felsefesi bağlamında ele alınmakta, insanın toplumsal bir varlık olarak ideal bir toplumu nasıl gerçekleştireceği, bu görüşe aykırı olan görüşlerin nelerden ibaret olduğu ve mutluluğun nasıl kazanılacağı konusu ele alınmaktadır.

(Tanıtım Bülteninden)