Etimolojik Sözlük Numunesi Bahaeddin Sağlam

Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya Hocamın Etimoloji Araştırmaları 1 ve 2 kitabının çalıştığı örneklerin hepsinde, etimoloji felsefesi denilen mana münasebetleri, latif güzel incelikleri ve zamanla kazanılan yeni kavram manalar demek olan semantik ve ilmü’l-iştikak, hemen hemen hiç yoktur. Haliyle kitap etimolojik bir çalışmadan ziyade, sözcükleri, edatları ve ekleri çalışan bir gramer ve sade bir sözlük kitabı gibi olmuştur. Gerçi Osman Fikri Hocam da kendine göre haklıdır. Çünkü Türkçe hece dilidir, dolayısıyla kelimelerin özgün kişiliği ve tam teşekkülü olmuyor. Evet, Ural-Altay dilleri, az gelişmiş olduklarından Hind-Aryen diller ve Sami diller gibi üç ve dört harfli kök kelimeleri yoktur. Ayrıca heceler her zaman müstakil, ayrı bir mana vermiyor. Fakat yine de Hocam, bazı letafetleri, bir kısım incelikleri katabilirdi. Mesela bu iki misal gibi: Bilgi: Bil ve bilye kökünden en ufak varlık datası demektir. Sonuna gelen gi eki fazlalık ve çokluk manasını verir. Dolayısıyla, bilgi, gerçek ve en fazla değerli olan varlık demek oluyor.
Ben: İnsanın derisinde oluşan karartı veya kişilik manasına gelir. Deride oluşan karartı da insan kişiliği de bir organizmadır. Organizma ise hayat demektir. Sonuna fazlalık ve çokluk bildiren gi hecesi gelince Bengi olur. Bu da Türkçede, tamı tamına hayat demektir. Sonuna bir de su hecesi ilave edilince Bengisu olur. Ebedi hayat suyu manasına gelir. Osmanlıcada ise bu mana, ab-ı hayat diye geçer.

(Tanıtım Bülteninden)