Manas Yayıncılık Eski Türk Kültürü ve Halk Edebiyatı Ürünlerinde Başkaldırı Kavramı

Eski Türk Kültürü ve Halk Edebiyatı Ürünlerinde Başkaldırı Kavramı
Yrd. Doç. Dr. Kürşat Öncül

Manas Yayıncılık, 2011, s.270, Elazığ

Türk Halk Edebiyatı alanında yürütülen çalışmalar, uzun yıllar boyunca tek merkezli bir bakış açısı doğrultusunda gerçekleşmekle birlikte, yakın dönemden itibaren ortaya konulan ürünler bu bakış açısının kırıldığını ve sözlü kültür ürünlerinin farklı yaklaşımlar doğrultusunda irdelenmeye başlandığını göstermektedir. Bu çalışma, sözlü ürünlerden hareketle yapılacak kültür çözümlemelerinde yeni yaklaşımların kullanılması noktasında atılan adımların sürdürüldüğünün işaretini vermesi noktasında önemlidir. Türkiye’de sözlü kültür ürünlerinin yorumlanmasında politik unsurların esas alınması temelde korkulan ve uzak durulan bir alan olmakla birlikte eser, klasik çizginin dışına çıkarak tarihsel, kültürel ve siyasal unsurları harmanlamayı başarmış ve farklı bakış açılarını kendi içinde eritmiştir.

            Eski Türk Kültürü ve Halk Edebiyatı Ürünlerinde Başkaldırı Kavramı adını taşıyan çalışma, giriş sonrasında üç bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş’te farklı kuram ve yaklaşımların eserde ne ölçüde yer edindiği, konunun hangi perspektifle ele alındığı ve metinlerin hangi ölçütler doğrultusunda seçildiği ifade edilmiştir.  Birinci bölüm, eski Türk kültürünün temel kabullerini ve dönemin kültürel alt yapısını, ikinci ve üçüncü bölümler ise çalışmanın temel yaklaşımını ve farkındalığını yansıtmıştır. Eserde başkaldırı’nın hukuki boyuttaki algılamaları evrensel ve Türk kültürü merkezinde verilirken okuyucu, karşısına çıkabilecek olayları verilen perspektiften bakıp algılama kolaylığına erişmektedir. Sözlü ve yazılı ürünlerden seçilen örneklemlerin irdelendiği üçüncü bölüm, folklor ürünlerinin sosyo politik açıdan ne şekilde ele alınabileceğini göstermesi bakımından dikkat çekicidir. Kullanılan kaynakların çeşitliliği ve araştırıcının bu çeşitliliği Türk kültürü açısından yorumlanması esere bir zenginlik kazandırmıştır.

            Yrd. Doç. Dr. Kürşat Öncül’ün uzun araştırmalar neticesinde meydana getirdiği bu eser, son dönem folklor ürünlerindeki yorumlamalarda kullanılan metotlarla Türk folklor çalışmalarının doğru yolda olduğunun işaretlerini vermektedir.