Edım - Final - İki Dilli Kitap Mustafa Kaylı

Firavunların, Ramseslerin, Keykavusların, Müdhiş
İvanların halk üzerine âlet–i zulmü neydi? Başlıca halkın
itikadât–ı câhilâne ve sefihânesiydi. Bir Firavun’u
ulûhiyet mertebesinde gösterip de milyonlarca halkı
onun huzurunda secdeye düşüren o meskenet cehaletti.
Biraz da Ben Konuşayım, Rıza Tevfik. İletişim Yay. s.331
Koğuş 18. Tutuklu ve mahkumlar buraya “tecid” diyor. Yeni gelenlerin
toplandığı, haftada bir iki defa koğuşlara dağıtıldığı geçici
koğuş. Tecid Arapça cedid kelimesinden geliyor. Türkçede hukuk
terimlerinin çoğu arapça. Herhalde bilinçli olarak değiştirilmiyor.
Suç ve cezayı dinle irtibatlandırmak ulusçu devletin işine geliyor.
Devletin politikalarını hem gizliyor hem meşrulaştırıyor. “Adalet”
Arapça, “infaz” Arapça, “ceza”, “tevkif ” Arapça. Her halde neyin
suç ve cezasının da ne olduğu tanrısal bir edim olarak sürekli
anımsatılıyor. İnsanlar kendilerini kader mahkumu, tanrı mahkumu
olarak görsün istiyorlar. İnandıkları kutsal metinler de öyle
söylüyor. Her şey tanrının takdiri sonucudur. Tanrı sürekli imtihan
ediyor. Sabırlarını deniyor, uslanmalarını, tevbelerini bekliyor.
Kutsal kitapları bu tür kıssalarla dolu ve sokak kültürü bu tür
hikâyeleri hep canlı tutuyor.
 
“Aleta zilma li ser gel ya Fîrawûnan, ya Ramsesan, ya
Keykavûsan, ya Îvanên Erjeng çi bû? Esasen baweriya
cahilane û bêaqilî bû. Ew rebenî cehalet bû ku Fîrawûn di
mertebeya Xwedayîtiyê de nîşan dida û bi mîlyonan gelan
di hizûra wî de dianî secdeyê.”
 
Biraz da Ben Konuşayım, Rıza Tevfik (Weşanên İletişim, rp. 331)
Qawîş 18. Girtî û mehkûm ji vê derê re dibêjin “tecîd”. Qawîşa
demkî ya ku kesên ku nû tên lê tên civandin û di hefteyê de carekdu
caran li qawîşan tên belavkirin. Tecîd ji Erebî, ji peyva cedîdê tê.
Di Tirkî de gelek termên hiqûqî Erebî ne. Herhal bi zanebûn nayên
guhartin. Ji bo dewleta neteweperwer têkilîdanîna sûc û cezayê bi
olê re tiştekî qenc e. Ev tişt hem polîtîkayên dewletê dide veşartin,
hem wan dike meşrû. “Edalet” Erebî, “înfaz” Erebî, “ceza” Erebî,
“tevkîf ” Erebî. Herhal wek kirineke xwedayî tê xwestin ku bînin
bîra mirov ku çi sûc e û cezaya wê jî çi ye. Dixwazin ku mirov xwe
wek mehkûmê qederê, wek mehkûmê Xweda bibînin. Berhemên
wan ên pîroz ên ku ew bawer dikin jî wisa dibêjin. Her tişt encama
teqdîra Xweda ye. Xweda tim ezmûnê dike. Sebra wan dipîve,
dixwaze ku ew bi aqil bibin û tewbe bikin. Pirtûkên wan ên pîroz bi
çîrokên wiha tijî ne û çanda kuçeyan çîrokên wiha tim zindî digire.
Dema ku Edım van difikire ber bi nava qawîşê ve dimeşe. Ranzeyên
sê qat li ser hev ên hem li milê rastê hem li milê çepê. Di nav de
ji bo xwarinê maseyeke dirêj û lingên wê ji hesin. Pişta rûniştekê
tune ye, ew dişibe maseyên li cihê geştan.
Xortek rûniştiye, dendikan dişikîne. Xeber

(Tanıtım Bülteninden)