Bilgi ve Aristoteles - Aristoteles Felsefesinde Bilginin Temellendirilmesi Ramazan Yılmaz

Bilgi, insanın varlıkla kurduğu ilişkinin en önemli biçimidir. İlkçağdan itibaren felsefenin mühim mevzularından birini oluşturmuştur ve hala da tartışılmaya veya açıklanmaya çalışılan bir olgudur. Şüpheden kurtulup kesinliğe ulaşma arzusu ve bu arzunun nasıl gerçekleşeceği, bilgide kesinliğin nasıl sağlanacağı soruları bilginin nasıl temellendirileceği sorusuyla ilişkilidir. Bu cevap varlıkla kuracağımız ilişkinin sıhhatini de belirleyecektir. Bu eser Aristoteles’in bilgi anlayışını ele almaktadır. Bilgi hakkında tartışılan temel problem ise bilginin nasıl temellendirildiğidir. Aristoteles’in konuyla ilgili görüşlerini açıklamadan önce Aristoteles öncesi felsefede Bilgi kuramının temel sorularına yönelik yaklaşımları ortaya koymaya çalıştık. Böylece Aristoteles’in anlayışı için bir çerçeve oluşturabileceğimizi düşündük. Aristoteles, bilgiyi tümelin bilgisi olarak görmekte ve bir şeyi bilmenin onun nedenini bilmek olduğunu söylemektedir. Aristoteles bilimsel yöntem olarak tümdengelimi kabul etmekte, zorunlu ve doğru öncüllerden kurallarına uyularak yapılan tümdengelimin bize doğru bilgi vereceğini düşünmektedir. Kendisinin kanıtlamalı bilgi dediği bu bilgi, zorunlu öncüller üzerine inşa edilmektedir. Kanıtlamanın temeli olan tümel ilkelere ulaşmanın yolu, Aristoteles’e göre duyusal algılamalara dayanan deneyim ve bu deneyim üzerine temellenen tümevarımdır. Ruhun bir işlevi olması açısından bilme eylemi bu noktada ruhun yetileri olan duyumsama ve düşünme üzerine temellendirilmektedir. Konuyla ilgili gözden kaçırılmaması gereken nokta şudur: Aristoteles’e göre bilgi tümelin bilgisi olmasına rağmen, onun varlık anlayışında gerçek varlık tümeller değil bireysel varlıklardır. Çalışmamızda bilgi problemini Aristoteles üzerinden ele almamızın sebebinin, onun etkisi sebebiyle olduğu kolaylıkla anlaşılabilir. Zira gerek İslam felsefesinin gerekse Batı felsefesinin anlaşılması ancak temellerinin anlaşılmasına bağlıdır. Bunun yanında Aristoteles’in bilgi ve bilimle ilgili fikirlerinin anlaşılması, özellikle çağdaş bilim felsefesindeki yaklaşımların klasik felsefeyle kıyaslanmasına olanak sağlayacaktır.

(Tanıtım Bülteninden)