İş Bankası Kültür Yayınları Poetika - Aristoteles

Şiirin ve sanatın irdelemesini yapan eserlerin atası ile tanışmaya hazır mısınız? Düşünce tarihinin en önemli filozof ve bilgelerinden olan Aristoteles'in kaleme aldığı Poetika adlı yapıt, sanat kuramlarını içeren ilk eser olarak kabul ediliyor. Şiir sanatından yola çıkarak tiyatroya değinen ve tragedyaya uzanan Aristoteles, bu sanat eserlerinin içeriğine dair bir çerçeve belirler. Tüm edebiyat metinlerini kapsayacak şekilde bir inceleme yapan Aristoteles'in Poetika adlı yapıtı, aynı zamanda bir başyapıt olarak görülür. Her okuduğunuzda yeni keşifler yapabileceğiniz ve yeni anlamlar çıkarabileceğiniz eser, başta edebiyat olmak üzere özellikle sanata ilgi duyan bütün okuyucu kitlesine hitap etmeyi başarıyor. Dilerseniz gelin Poetika'nın satır aralarına daha yakından bakalım.

"Poetika" adlı kitabı neden okumalısınız?

Aristoteles'in Poetika adlı yapıtının kökleri şiir sanatına uzansa da yapıt tiyatro açısından da bir tür temel eser niteliği oluşturuyor. Estetik kavramını da ele alan Aristoteles, bu çerçevede edebî metinlerin karşılaştırmalarını yapıyor. Tragedyayı ayrı konuma yerleştiren ünlü filozof, türün ögelerini de ele alıyor. Edebî eserlerin ortaya çıkışındaki kaidelere dokunan Aristoteles, sanatı ve sanatçıyı tanımlıyor. Yazar, bu çerçeve sanatını bir tür mimesis yani taklit olarak görüyor. Bu durumda sanatçı eserde taklit eden olarak tanımlanıyor. Aristoteles; taklit etme ve taklitten hoşlanmayı, harmoni ve ritim iç güdüsünü şiiri ortaya çıkaran doğal nedenler olarak görülüyor. Siz de edebî eserlerin dehlizlerine inmek istediğinizde ve sanat kavramı hakkında bir yol gösterici aradığınızda Aristoteles'in Poetika adlı yapıtını okuyabilirsiniz.

Bunları biliyor muydunuz?

Aristoteles'in Poetika adlı yapıtında yer alan komedya bölümlerinin günümüze ulaşamadığına dair bir tartışma olduğunu biliyor muydunuz? Poetika eserinde Aristoteles ağırlıklı olarak; şiir, epik ve tragedyadan bahseder. Yunan filozof, komedya üzerine bir inceleme yapacağını vadetmesine rağmen komedyaya etraflıca değinmez. Aristoteles'in bu tutumu tartışmaları da beraberinde getirir. 1839 yılında edebiyat uzmanı olan John Anthony Cramer Paris Ulusal Kütüphanesinde Tractatus Coislinianus (Coislin Risalesi) adı verilen el yazmalarını keşfeder. Risaleler, Aristoteles’in Poetika kitabına yapı olarak oldukça benzerlik gösterir. Bu durum, bulunan metinlerin Poetika'nın kayıp kısmı olup olmadığı konusunda kafa karışıklığı yaratır. 132 sayfadan oluşan eseri, Eski Yunanca aslından Ari Çokona ve Ömer Aygün çevirerek Türkçe'ye kazandırır. Yapıtın editörlüğünü ise Hande Koçak yapar. Aristoteles'in Eski Yunan'dan miras kalan eseri Poetika aynı zamanda ilk sanat kuramı kitabı olarak da kabul görür.

Bu kitabı sevenler içi diğer önerilerimiz

Yunan filozofu Aristoteles'in Poetika adlı başyapıtını beğendiyseniz sizin için başka önerilerimiz mevcut. Sizin için ilk önerimiz yine Aristoteles imzası taşıyan ve filozofun bu kez yasaları, ahlak kurullarını irdelediği Politika adlı yapıtı. Yunan filozofunun kaleme aldığı ikinci önerimiz ise ikna sanatı hakkında bir inceleme olan Retorik isimli eseri. Aristoteles'in her ikisi eserine büyük bir keyifle göz atabilirsiniz.