13387 Numaralı Temettuat (Vergi) Defterine Göre 19. Yüzyılda Sızır (Sosyo-Ekonomik Hayat) Belkıs Doğanay

İnsanlık tarihi kadar eski olan vergi sistemi devletleşme ile birlikte devletin kendinden beklenen görevleri yerine getirebilmesi için zamanla önem kazanmıştır . Temettuat vergisi de bu grup vergi sınıfına girmektedir. 
Osmanlı Devleti’nin sosyo-ekonomik tarihi araştırmalarında özellikle Temettuat Defterleri’nin yeri çok önemlidir. Söz konusu bu defterler, Osmanlı toplumundaki hanelerin maddi imkânlarını hanenin sahip olduğu hayvan, arazi ve diğer emtia üzerinden devletin alacağı vergiyi tespit etmek amacıyla tutulmuştur. Hane reislerinin adının baba adıyla, lakabıyla veya sülâle adıyla yazıldığı, fiziki tasvir, yaş ve çocuklara dair herhangi bir kaydın olmadığı bu defterler, oldukça detaylı bilgiler içerdiklerinden döneminin sosyo-ekonomik yapısına ışık tutan önemli kayıtlar olarak görülmektedir . Kayıtların tutulduğu yerleşimdeki hane reislerinin adlarını, lakaplarını, ne işle meşgul olduklarını, kazançlarını ve buna bağlı olarak ödedikleri vergi miktarlarını, dolayısıyla bulundukları toplumda kişilerin sosyal statülerini bu kayıtlar sayesinde tespit etmek mümkündür. 

13387 Numaralı Temettuat (Vergi) Defterine Göre 19. Yüzyılda Sızır (Sosyo-Ekonomik Hayat) isimli bu esere konu olan çalışma kapsamında Yozgat Sancağı Sızır Karyesi’ne yönelik olarak Başbakanlık Osmanlı Arşivinde yer alan 13387 numaralı ve 36 sayfalık Temettuat Defterinin öncelikle trankripsiyonu yapılmış ve karyedeki sosyo-ekonomik yapıya ilişkin ortaya çıkan durum tüm yönleriyle değerlendirilmiştir. Temettuat Defterlerinin önemi ve bu konuda yapılan ilk çalışmalarla başlayan eserde, Yozgat Sancağı içerisinde Sızır Karyesi’nin yeri ve önemi irdelenmiş, defter kayıtlarındaki düzenleme sırasına göre sosyo kültürel ve sosyo-ekonomik yapı tablolarla da desteklenerek karyenin sosyal ve iktisadi hayatı detaylıca incelenmiştir.    

(Tanıtım Bülteninden)