Yabancı Yatırım Sözleşmelerinin Yeniden Müzakeresi ve Uyarlanması Murat Erbilen

Yabancı yatırım sözleşmeleri kapsamında yeniden müzakere ihtiyacı pek çok farklı durumda ortaya çıkabilmektedir. Ev sahibi devletteki siyasi ve yönetsel değişiklikler, küresel krizler, salgınlar, kazanç paylaşımına ilişkin öngörülen dengenin bozulması gibi nedenlerle ev sahibi devletler yatırım sözleşmelerini yeniden müzakereye açabilmektedir. Yabancı yatırımcı açısından ise emtia ya da hammadde fiyatlarındaki dalgalanma ve maliyet artışları, en çok gözetilen ulus kayıtları, geleceğe ilişkin yanlış varsayımlar ile mücbir sebepler yeniden müzakerenin temel nedenleri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Son yıllarda gerek ICSID nezdinde gerek diğer tahkim kurumları nezdinde tahkim kararları incelendiğinde yeniden müzakere ve uyarlama konulu uyuşmazlıklarda artış olduğu gözlemlenmektedir. Bu uyuşmazlıklara konu sözleşmelerin uyarlanması ve yeniden müzakere edilmesi taleplerinin hem ev sahibi devletlerden hem de yabancı yatırımcılardan geldiği görülmektedir. Yabancı yatırım sözleşmeleri uzun süreli olmaları nedeniyle değişen koşullar ışığında yeniden müzakere edilmekte olup bu anlamda dinamik bir yapıya sahiptir. Yabancı yatırım sözleşmelerinin ev sahibi devlete önemli miktarda katkısı olması ve sözleşmenin tasfiyesindeki zorluklar da yeniden müzakereyi zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle, yeniden müzakere, çoğunlukla yazılı olmamakla beraber, uygulamada ev sahibi devlet ve yabancı yatırımcı arasında değişen koşullar ışığında bir zorunluluk olarak görülmeye başlanmıştır. Yeniden müzakere bir yükümlülük olarak kabul edilse bile, taraflara diğer tarafın yapmış olduğu teklifi kabul etme yükümlülüğünü getirmemektedir. Bununla birlikte, tarafların etkin ve yapıcı olarak yeniden müzakereye katılmaları esastır.

(Tanıtım Bülteninden)