Türk Tarih Kurumu Yayınları Türk Tarih Kurumu Yayınları Sultan İkinci Mahmud Döneminde Kıbrıs (1808 - 1839) - Haydar Çoruh

18
yüzyılın ortalarında Avrupa'da başlayan sanayi devrimi, Osmanlı Devleti'nin Avrupalı devletler karşısında iktisaden geri kalmasına sebep olmuştur
Bu geri kalmışlık İktisadî yapıyla yakından ilişkili olan siyasî ve sosyal alanları da çok kısa bir zaman diliminde olumsuz yönde etkilemiştir
Osmanlı Devleti, Avrupalılar karşısında içinde bulunduğu bu geri kalmışlığın sebeplerini uzun bir zaman askerî alandaki bozulmalara yüklemiş olsa da, aynı yüzyılın sonlarına doğru Avrupa ile kurulan yakın ilişkiler, problemin sadece askerî düzenin yeniden kurulmasıyla aşılamayacağının anlaşılmasını sağlamıştır
Sultan III
Selim ile başlayan bu süreç, diğer padişahlara nazaran geri kalmışlığın sebeplerini daha iyi analiz etmiş olduğu anlaşılan Sultan II
Mahmud tarafından merkezi gücün ülke çapında yaygınlaştırılması şeklinde devam ettirilmiştir ve bu aşamada taşradan payitahtı tehdit eder hale gelmiş olan zümreler ile bunların merkezdeki uzantıları ortadan kaldırılmıştır
Kıbrıs, merkeze uzak vilayetlerden biri olarak 17
yüzyılın başlarından itibaren, devlet yönetiminde ortaya çıkan zafiyetlere paralel olarak yukarıda bahsi geçen zümrelerden ayanlar, alaybeyleri, ruhbanlar ve muhassıllar tarafından adeta talan edilmiştir
Devlet bu talanın önünü uzun bir süre alamamıştır
Bu sebeple bir mukataa haline dönüştürülerek merkezle olan ilişkileri güçlendirilmeye çalışılan Kıbrıs, 18
yüzyılın sonlarından itibaren Kaptan Paşalara gelir olarak tahsis edilmiştir
19
yüzyılın başlarından itibaren Kaptan Paşalar üzerinden merkezi yönetime dâhil edilen Kıbrıs'ta daha dengeli bir idari sistem uygulanabilmiştir
Bu dönem Sultan II
Mahmud tarafından ülke çapında alınmış olan merkezi gücü kuvvetlendirmeye yönelik tedbirler ile de taçlandırılmıştır
Bu tedbirler/reformlar sayesinde çeşitli çıkar zümrelerinin elinde heba olan gelir kalemleri, bir taraftan Kıbrıslılar lehine kullanılabilir hale dönüştürülürken, diğer taraftan da hazine için yeni imkânlar sağlamıştır
Nüfusunun yaklaşık yarısını Türklerin oluşturduğu Kıbrıs, Sultan II
Mahmud (1808
1839) döneminde siyasî, İktisadî ve İdarî açıdan bir restorasyon/yenilenme dönemi yaşamış görünmektedir
Eser, Tanzimat'a ön bir hazırlık devresi olan Sultan II
Mahmud (1808
1839) devrinde ülke çapında yürürlüğe konulan idari, İktisadî ve sosyal reformun Kıbrıs'taki yansımalarım ortaya koymaktadır