Türk Ceza Hukukundaki Nefret ve Ayrımcılık Suçuna Sosyal Kimlik Kuramı Açısından Bir Bakış Şule Özdin Ünal

Türk Ceza Kanunu'nun 122. maddesi; nefret ve ayrımcılık suçunu düzenleyerek, belli sebeplerden dolayı nefret saikiyle bir kişiye seçili ayrımcılık eylemlerinin yapılmasının cezalandırılmasını hüküm altına almıştır. Her suç tipinde olduğu gibi nefret ve ayrımcılık suçu da ceza hukuku açısından karşılığında yaptırım öngörülmüş bir haksızlıktır. Nefret ve ayrımcılık suçu toplumsal huzursuzluğa sebep olması, bireyler arasında ayrımcılığı körüklemesi ve insan onurunu zedelemesi açısından birçok olumsuz sonucu doğurabilmektedir.
Nefret ve aynmcılık suçunun, toplumsal kapsayıcılık ve bireyin vatandaşlık onuru açısından bu kadar zararlı olması, bu suç tipinin ortaya çıkma sebeplerini irdelememizi öncelikli hale getirir. Nefret ve ayrımcılık suçunu hukuki açıdan değerlendirmenin yanı sıra, bir kişinin nefret saikiyle başka bireylere belli ayrımcılık eylemlerini gerçekleştirmesinin sebeplerinin ne olduğuna sosyolojik ve psikolojik açıklamalar getirmek, bu suç tipinin en başından oluşmasının engellenmesi için önemlidir.
Bireyin kendisi dışındakileri 'öteki' olarak değerlendirmesi, toplumsal grupların birbirine duyduğu önyargının kaynağı ve kişinin ait olduğu gruba duyduğu aidiyeti incelemek sosyal psikolojinin konusudur. Mensubu olduğumuz toplumsal grubun davranış kalıpları, alışkanlıkları ve diğer gruplara yönelik kalıp yargıları nefret ve ayrımcılık suçunun hareket noktasıdır. Sosyal psikoloji ile bu toplumsal dinamikleri anlayabilmek ve çarpık davranış modellerini düzeltmek söz konusu olabilmektedir. Böylelikle nefret suçlarının önlenmesi ve kamu barışının sağlanması olası gözükmektedir.
Tüm bu sayılan sebeplerle ceza hukukunun konusu olan bir suç tipini hem hukuki açıdan değerlendirmek hem de kaynağına inebilmek için sosyal psikoloji açısından incelemek bu çalışmanın ana hareket noktası olmuştur. Hukuki açıdan değerlendirdiğimiz nefret ve ayrımcılık suçunu, aynı zamanda sosyal psikoloji disiplini içinde de sosyal kimlik kuramı açısından gerekçelendirmekteyiz. Sosyal kimlik kuramı, bireylerin şahsi benliklerinden önce mensubu oldukları grubun kolektif kimliğine duydukları bağlılık sebebiyle diğer kişilere duydukları önyargı ve kalıp yargıyı inceler. Bu yönden, nefret ve ayrımcılık suçunun başlangıç motivasyonu olan önyargının sebeplerini açığa çıkarmak için bu çalışmada sosyal kimlik kuramını kullanmak yerinde gözükmektedir.

(Tanıtım Bülteninden)