Temel Hakların Yatay Etkisi ve İfade Özgürlüğü Dilara Dönmezkuş

Günümüzde devletin faaliyet gösterdiği birçok alanı özel hukuk kişilerine devretmiş olması, bireyi günlük hayatta devlet dışındaki diğer güç odaklarıyla daha çok karşı karşıya getirmektedir. Özel hukuk kişileri tarafından düzenlenen alanlar genişledikçe, bireyin bu kişilerle olan etkileşimi ve doğal olarak özgürlüklerinin özel hukuk kişileri tarafından tehdit edilme sıklığı ve şiddeti de artmaktadır. Bu bağlamda, günümüzde temel hakların özel hukuk alanında da etkili olması gerektiği ve devletin temel hakların korunmasına ilişkin sorumluluk alanının genişlediği görüşü ağırlık kazanmıştır. Ayrıca özel hukuk alanlarına özgü temel ilke ve kurallar büyük ölçüde anayasalarda düzenlenmekte, böylelikle bu alanlar anayasal temeller üzerinde yükselmektedir. Anayasanın üstünlüğü ilkesiyle birlikte dikkate alındığında, özel hukuk alanının genişleyen bir şekilde anayasallaştığı vurgulanmaktadır. Nitekim, temel hakların hukuk düzenindeki etkisinin genişlemesi gerektiği düşüncesine dayanan yatay etki teorisi, birçok farklı hukuk sisteminde doktrin ve uygulamada yer bulmuştur. Bu çalışmada, karşılaştırmalı örneklerle yatay etki teorisinin kapsamlı bir haritası çıkarılarak, incelemenin somutlaştırılması amacıyla ifade özgürlüğü özelinde temel hakların özel hukuk alanındaki etkisi uygulamadan örneklerle incelenmiştir. Ayrıca türk hukukunda, yargıtay ve anayasa mahkemesi içtihatları dikkate alınarak yatay etki teorisinin hukukumuzda uygulanabilirliği ele alınmıştır.(Arka Kapaktan)

İçindekiler

Giriş

birinci bölüm

temel hakların hukuk düzenindeki etkisi

§1. İnsan haklarının pozitif hukuk tarafından tanınması ve temel hak kavramı

§2. Temel hakların dikey etkisi

a. Temel hakların anayasal konumu

b. Temel hakların devlete karşı korunması

§3. Temel hakların yatay etkisi

a. Yatay etki kavramı

b. Özel hukukun anayasallaşması

c. Yatay etki teorisinde kavramlar: doğrudanlık ve dolaylılık

İkinci bölüm

temel hakların yatay etkisi: modeller, yaklaşımlar ve sorunlar

§4. Temel hakların yatay etkisinin ortaya çıkış biçimleri

a. Doğrudan yatay etki modeli

b. Dolaylı yatay etki modeli

§5. Dolaylı yatay etki modelinde yaklaşımlar

a. Dolaylı yatay etkinin başlıca görünüm biçimleri

b. Devletin koruma yükümlülüğü doktrini

c. Devlet eylemi doktrini

d. Hükümet eylemi teorisi

§6. Temel hakların özel hukuk düzenine etkisine ilişkin sorunlar

a. Bireysel özerkliğin korunması

b. Çatışan temel hak ve özgürlüklerin dengelenmesi

c. Yargısal aktivizm eleştirisi

Üçüncü bölüm

ifade özgürlüğünün yatay etkisi

§7. Genel olarak ifade özgürlüğü

a. İfade özgürlüğü kavramı

b. İfade özgürlüğünün unsurları

c. İfade özgürlüğünün görünüm biçimleri

§8. Karşılaştırmalı örneklerde ifade özgürlüğünün yatay etkisi

a. Genel olarak

b. İfade özgürlüğü ile çatışan temel hakların dengelenmesi sorunu

c. Türk hukukunda yatay etki kavramı ve ifade özgürlüğünün yatay etkisi

sonuç

Kaynakça

 

(Tanıtım Bülteninden)