Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Necmettin Erdoğan

Ekonomik yönden geri kalmış ülkelerin çeşitli sosyal çalkantılar içinde yaşadıkları bilinen bir gerçektir. Bu gün dünyamızdaki ekonomik siyasi ve sosyal olayları etkilemede ve yönlendirmede en etkili güç, ekonomik güçtür. Güçlü ekonomi ise büyük ve güçlü işletmelerin varlığı ile olanaklıdır. Bununla birlikte geniş üretim ve pazarlama olanaklarına sahip işletmelerin faaliyette bulunduğu çevreler hızla değişmekte olup, önceleri hayal bile edilemeyen uluslararası ekonomik birleşmeler gündeme gelmektedir. Hatta bu gelişmelerin sonucunda; ulusal paraların yanı sıra, ulusal sınırların bile tartışılır hale getirdiği görülmektedir. İşletmelerin güçlü olmalarına, sahip oldukları büyük üretim ve pazar olanaklarının yanı sıra bu işletmelerin muhasebe sistemlerinin de katkısı büyüktür. Çünkü maliyetlerini ve gelirlerini iyi hesaplayıp öngöremeyen ve bu bilgileri zamanında doğru ve sürekli olarak işletme yöneticilerinin hizmetine sunamayan muhasebenin; gerek işletmeye, gerekse ülke ekonomisine önemli kayıplar verdirmeleri kaçınılmaz bir sonuçtur. Dolayısıyla güçlü ekonomiler güçlü işletmelere, güçlü işletmelerde güçlü muhasebe sistemine sahip olmalarıyla yakından ilişkilidir. Bu durumun tabi sonucu olarak işletmelerin etkin bir muhasebe sistemine duydukları gereksinim son yıllarda daha artmış bulunmakta, işletmelerin büyümelerinin kaçınılmaz sonucu olarak muhasebe yönünden de yeniden örgütlenmelerini zorunlu kılmaktadır. İşletmelerin iyi yöneltilmesi alınan kararların yerinde ve uyumlu olmasına bağlıdır. Gerek işletme yönetiminin başarısının ölçülmesi gerekse gelecek faaliyet dönemine ilişkin planlamanın yapılabilmesi, bir takım verilerin varlığına bağlıdır. Bu gereksinimin büyük bir bölümü muhasebeden sağlanır. Muhasebe, işletmelerin faaliyet dönemlerinde yaşadıkları ekonomik olayların parasal görünümlerine ilişkin bilgilerin izlenmesi, özetlenmesi. denetlenmesi, yorumlanması ve raporlanarak işletme ile ilgili gruplara iletilmesi işlevlerini üstlenen teknik ve sanatsal yönleri olan bir bilimdir. Görüldüğü gibi muhasebenin 'geçmişe dönük' görevin yanı sıra 'geleceğe dönük' yönetim görevi de bulunmaktadır. Elinizdeki çalışmamız muhasebe sisteminin uzmanlık alanlarından olan maliyet ve yönetim Muhasebesi konularını içermektedir. Bilindiği gibi; işletmelerin ürettiği mal veya hizmet maliyetinin sağlıklı bir şekilde hesaplanması ve giderlerin kontrol altına alınması çabaları, etkin bir maliyet muhasebesi sisteminin varlığına bağlı bağlıdır. Ekonomik,siyasi ve teknolojik gelişmelere paralel olarak işletmelerin büyümeleri, rekabetin artması, planlama ve kontrol gibi benzeri nedenler maliyet muhasebesinin önemini her geçen gün arttırmaktadır. Bu nedenle; üretilen mal veya hizmetlerin üretim maliyetinin saptanması, işletme faaliyetleriyle ilgili giderlerin kontrol edilmesi ve yöneticilerin veri gereksi-nimlerinin karşılanması, maliyet muhasebesinin başlıca görevleri arasında yer alır. Ülkemizin dört bir köşesinde bulunan Üniversitelerimizin İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinde öğrenim gören binlerce öğrenci maliyet muhasebesi dersini (işletmelerin bu konuda yetişkin elemana olan talebinin artması nedeniyle) en önemli meslek dersi olarak algıladıkları yadsınamaz. Sözü edilen öğrencilerin gelecekte; üretim, pazarlama, finansman gibi işletme fonksiyonlarında görev alacakları göz önünde bulundurulursa, maliyet muhasebesini öğrenme isteklerinin nedeni kendiliğinden ortaya çıkar. Çalışmamız vurgulamış olduğumuz amaçlar doğrultusunda konuların kavranılmasını kolaylaştırdığına inandığımız sistematik içinde sekiz bölümü içermektedir. Birinci bölüm genel bilgiler kapsamında olup, muhasebenin gelişim süreci içinde maliyet muhasebe-sinin; tanımı amaçları, giderlerin sınıflandırılması açıklanmıştır. İkinci bölümde Tekdüzen Hesap Planının maliyet muhasebesine ilişkin açıklamaları (çeşitli örnekler yardımıyla) yapılmıştır. Üçüncü bölümde giderlerin özellikleri dikkate alınarak her bir gider ayrı ayrı incelenmiş ve üretim maliyetini oluşturan unsurlar saptanmıştır. Dördüncü bölümde maliyet hesaplama sistemleri ayrı başlıklar halinde incelenmiştir. Beşinci bölümde maliyet analizleri konusu ele alınmış, altıncı bölümde planlama ve kontrol amacıyla maliyet muhasebesi verilerinden nasıl yararlanılacağı konusuna yer verilmiştir. Yedinci bölümde, sorumluluk muhasebesi ve transfer fiyatlandırılması açıklanmış. Sekizinci bölümde ise maliyet ve yönetim muhasebesindeki güncel gelişmeler ele alınmıştır. Çalışmamızın okurlarımıza yararlı olabilmesi amacıyla her konuya ilişkin yeteri kadar 'çalışma soruları' eklenmiştir. Söz konusu sorular ilgili kesimlerin önemli noktalarını vurgulamak ve konuyu pekiştirmek açısında önem taşımaktadır. Bu nedenle soruların tamamının cevaplandırılmasının, çalışmamızın okuyucuya olan katkısını arttıracağına inanıyoruz.
(Tanıtım Bülteninden)