Kürtler Yakut El-Hamevi

İslam coğrafya kaynakları başında yer alan Yâkût el-hamevî’nin Mû’cemü’l-Buldân (1215-1229 ) adlı eseri ışığında Kürtleri: Sosyo-ekonomik ve kültürel yaşantıları, kürtlerin yaşadığı coğrafi yerleşim birimleri, kürtlerin karakteristik özellikleri, kürt aşiret ve toplulukları, ekonomik, dini, ilmi ve edebi hayat başlıkları altında incelenmiştir. Eserde Kürtler hakkında başta Kürdistan olmak üzere Ermenistandan Azerbaycana, İrandan Horasana kadar geniş bir bölgede kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. Yazar ayrıca bu eserin hazırlanmasında İbn Havkal, İstahrî, İbnü’l-Fakih ve diğer klasik İslam coğrafya kaynaklarındanda yararlanmıştır. Yâkût El-Hamevî’în Mu‘Cemü’l-Büldan’ında Kürtler -Seyfettin Çetin- Kürtler ilk dönem İslam fetihleri ile Müslüman Araplarla tanışmış ve kısa bir süre içinde yaşadıkları coğrafya fetihler sonucu İslam topraklarına dâhil olmuştur. Bu da Kürtler ve yaşadıkları coğrafya için yeni bir süreç ve tarihi bir başlangıç olmuştur. Klasik İslam tarih ve coğrafya kaynaklarında verilen bilgiler ışığında bu dönemin doğru bir şekilde anlaşılabilmesi, İslam coğrafyasında yaşayan diğer halklar gibi Kürt halkı için de büyük bir öneme haizdir. Kürtlerin tarihi, yaşadıkları coğrafya, sosyo-ekonomik ve kültürel yaşantıları, İslam öncesi dini yaşantıları, İslamlaşma süreçleri, kısaca Kürtlerle ilgili birçok bilgiyi İslam kültür mirası hazinelerinde bulmamız mümkündür. Coğrafyacıların ve gezginlerin eserleri olmasaydı belki de bu konuların birçoğu karanlıkta kalacaktı. Bu bilgilere ulaşarak bu bilgileri derli toplu şekilde bir araya getirip, bu tür konularla ilgilenen araştırmacıların hizmetine sunma düşüncesi ve şimdiye kadar Türkiye de bu konuda akademik bir çalışmanın yapılmamış olması tezimizin konusunu belirlememizde etkili olmuştur, zira Kürtlerin tarihi ve yaşadıkları coğrafyanın doğru tanınması kadar, insanlığın oluşturduğu ortak kültür ve medeniyette Kürtlerin payının da doğru anlaşılması için bu tür akademik çalışmaların yapılmasının gerekliliğine inanıyoruz. Bu nedenle bizde klasik İslam coğrafyacılarının zirve isimlerinden olan Yâkût el-Hamevî’nin “Mû‘cemü’l-Büldân” adlı eserine göre Kürtleri tez konusu olarak seçtik. Ülkemizde İslam coğrafya kaynaklarına göre Kürtleri konu alan bir araştırma bulunmamaktadır. Ancak Hakim Ahmed Hoşnaw’in Arapça yazılan Müslüman Gezgin ve Coğrafyacılarda Kürtler ve Ülkeleri isimli kitabı bu konuda başvurulası gereken önemli bir kaynaktır. Giriş ve üç bölümden oluşan bu araştırmanın girişinde Yâkût’un hayatı, Mû‘cemü’l-Büldân adlı eseri ve Kürtler hakkında bilgi vermeye çalıştık. Birinci bölümde Kürtlerin yaşadığı ve yaşadıkları tahmin edilen yerleşim birimlerinin dâhil oldukları coğrafî bölge ve vilayetlerin sınırlarının tespiti esas alınmıştır. Bu tespitin doğru yapılması için Mû‘cemü’l-Büldân ile birlikte İbn Havkal, İstahrî, İbnü’l-Fakih ve diğer klasik İslam coğrafya kaynaklarından da yararlanılmıştır. İkinci bölümde Mû‘cemü’l-Büldân’da Kürtlerin yaşadığı yerler olarak; şehirler, kûreler, köyler, beldeler, kaleler ve manastırlar ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Mû‘cemü’l-Büldân’a göre Kürtlerin sosyo-kültürel ve ekonomik durumlarını inceledik. Bu bölümü Kürtlerin karakteristik özellikleri, Kürt aşiret ve toplulukları, ekonomik, dinî, ilmî ve edebi hayat alt başlıklarına ayırdık. Değerlendirme bölümünde Mû‘cemü’l-Büldân’ın Kürtlerin tarihi, kültür ve edebi hayatları için taşıdığı önem ve değerini ortaya koymaya çalıştık. Esrede Kürt sözcüğü kaç yerde ve nasıl geçer? Kürt veya Ekrâd adıyla bilinen yerler var mıdır? Kürdî nisbesini taşıyan şahsiyetler var mıdır? Eserde Kürtlerin yaşadığı coğrafyada Kürtçe yer isimleri var mıdır? Bu yer isimlerinden günümüzde de kullanılanlar var mıdır? Yer isimlerinde ne gibi değişiklikler olmuştur? Eserde sayısal veriler var mıdır? Eserde Kürtlerin tarihine, Kürtçeye, Kürt dili ve edebiyatına dair bilgi var mıdır? Son olarak Yâkût Kürtleri anlatırken objektif midir? gibi sorulara ulaştığımız bazı verilerle cevap vermeye ve tespitlerde bulunmaya çalıştık.

(Tanıtım Bülteninden)

Medya Cinsi: Ciltsiz

Sayfa Sayısı: 248

Ebat: 14x21

İlk Baskı Yılı: 2017

Hamur Tipi: 2.Hamur

Baskı Sayısı: 1. Basım