Konya-Karatay Müzesindeki Anadolu Selçuklu Dönemi Seramik Kandiller Razan Aykaç

Arka Kapak Yazısı (Tanıtım Bültenden)

 

İçine konan yağın fitil yardımı ile yakılması sonucu oluşturulan kandil Paleolitik dönemden itibaren kullanılmıştır. Erken dönemlerde tamamen aydınlanma ihtiyacını giderme aracı olarak görülen kandiller zamanla farklı malzeme, değişik form ve teknikte üretilerek daha estetik bir hâl almış, dini ve resmi törenlerde önemli bir obje olarak kullanılmıştır.

İslam medeniyetinde kandil motifi ilâhî aşka götüren önemli sembollerden biridir. Geçmişten günümüze kadar kandiller cami mihrapları, halı, kilim, seccade, mezar taşlarında realist veya stilize üsluplarla uygulanmaktadır.

Anadolu Selçuklu döneminde çoğunlukla turkuaz ve yeşil tek renk sırlı, seramik malzemeden, farklı tekniklerle, çeşitli form ve ebatlarda üretilmiş kandilin varlığı son yıllarda artan kazı buluntularından anlaşılmaktadır.

Konya Karatay Müzesinde Selçuklu dönemine ait çok sayıda seramik kandil bulanmaktadır. Çalışmamızda tekrara düşmemek için farkı form ve özellikteki kandillerin her birinden örnekler alınarak, altmış dört kandilden oluşan bir katalog hazırlanmıştır. Kataloğa alınan bu kandiller; haznesine (açık-kapalı), biçim, gövde ve fitil deliğine göre iki ana tip ve bunların alt gruplarına ayrılmış, tamamının on üç farklı formda olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Anadolu ve Anadolu dışındaki bazı müzelerde benzer kandil örnekleriyle Karatay Müzesindeki kandillerin değerlendirilmesi sonucunda ilk kez bir bütün halinde kandillerin tipolojisi yapılmıştır.

Böylece; Konya Karatay Müzesindeki kandiller tip, form, malzeme ve teknik açıdan değerlendirilerek, bu kandillerin Anadolu Selçuklu döneminde resmi ve dini törenler ile günlük ve özel kullanıma yönelik önemli sanat eserleri olduğu neticesine varılmıştır.