Kazandırmanın Hukuki Sebebi Ege Türel

Bu eserde, Roma Hukuku'ndan günümüze kullanılagelen hukuki sebep kavramı, tarihsel ve teleolojik olarak değerlendirilerek, modern ve genel bir teori içerisinde anlamlandırılıyor. Hukuki sebep teorisi, kazandırmada bulunanın amacını sözleşmenin esaslı bir unsuru haline getirerek, taraf iradelerini hukuk dünyasına daha net bir biçimde yansıtır. Kazandırmanın hukuki sebebi gerek borçlandırıcı işlemler gerekse tasarruf işlemlerinin geçerliliği ve uygulanacak hukuk kurallarının belirlenmesinde kritik bir rol oynar. Kazandırıcı işlemler, hukuki sebebin geçerliliklerine yaptığı etki bakımından sebebe bağlı, sebepten eksik soyut veya sebepten tam soyut olarak üçe ayrılır. Sebebe bağlı işlemler geçerlilik şartı olarak bir hukuki sebebin varlığını şart koşar. Sebepten eksik soyut işlemler ise taraflar sebebi belirtmese dahi geçerlidir, ancak sebebin belirtilmesi halinde bu işlemler belirtilen sebep doğrultusunda hüküm ve sonuçlarını doğurur. Dolayısıyla sebepten eksik soyut işlemler, tarafların iradelerine uygun olarak sebebe bağlı hale getirilebilirler. Sebepten tam soyut işlemler bakımından ise böyle bir imkan yoktur; sebebin belirtilmesi hukuki işleme herhangi bir etkide bulunmaz. Bu tür hukuki işlemler sanki hiç sebep anlaşması yapılmamış gibi hüküm ve sonuçlarını doğurur. Söz konusu hukuki sebep rejimleri yalnız işlemin geçerliliği bakımından değil kazandırmada bulunanın sahip olduğu savunma araçları bakımından da önem arz eder. Sebepten soyut işlemlerde, kazandırmada bulunanın savunma imkanları daralır; zira kazandırmanın sebebinden kaynaklanan savunmaların ileri sürülmesi artık mümkün değildir. Öte yandan sebebe bağlı kazandırıcı işlemlerde hukuki sebep, onların iradelerine uygun şekilde risk dağılımını yapmalarını sağlar. Böylece tarafların amacının gerçekleşmemesi halinde taraflara sözleşme ilişkisini uyarlama veya sona erdirme imkanı tanınarak pacta sunt servanda ilkesi yumuşatılır.

(Tanıtım Bülteninden)