Kant'ın Yargı Yetisinde Reflektif Yargılar Nilüfer Urlu Ünaldı

Kant'ın felsefesi, doğa ile akıl, fenomen ile noumen, zorunluluk ile özgürlük gibi temel ayrımlarıyla bilinir. Yargı Yetisinin Eleştirisi, bu ayrımlar arasında derin bir uçurum bulunduğu düşüncesinden hareketle, aralarındaki bağı yeniden kurmayı amaçlar. Kant, bu eserinde yargılama yetisinin imkânlarını tartışır; çünkü doğa ile özgürlük arasındaki boşluk, ancak reflektif yargılar ve onların a priori ilkesi aracılığıyla aşılabilir. Belirleyici yargılarda kavram ya da yasa verilidir; tikeller bu tümellerin altına yerleştirilir. Oysa doğanın sonsuz çeşitliliği içinde kimi durumlarda yalnızca tikeller verilir ve tümeller araştırılır. Kant bu tür yargılara
"reflektif yargılar" adını verir. Burada tikelin altına yerleştirileceği kavram ya da yasanın derin bir düşünme süreciyle bulunması gerekir. Ancak reflektif yargı da sonuçta tikelleri tümellerin altına yerleştiren bir yargılama işlemidir. Bu bağlamda Kant, doğayı bizim için kaotik olmaktan çıkararak sistematik bir bütün olarak kavramamızı sağlayan, kurucu değil ama düzenleyici bir transendental ilkenin varlığını temellendirmeye çalışır. Aynı zamanda beğeni yargılarımızın evrenselliğini mümkün kılan a priori bir ilkeden söz eder. Böylece doğanın amaçlı yapısının reflektif yargının a priori yapısıyla açıklanabileceğini ileri sürer.

(Tanıtım Bülteninden)