İşkence ve Kötü Muamele Yasağı Bağlamında Devletin Etkili Soruşturma Yükümlülüğü Beyzanur Acıdemir

İşkence ve kötü muamele niteliğindeki eylemler, insan haklarının varlık sebebi olan insanlık onurunu tehdit eden en ağır hak ihlallerinden biridir. Bu ihlallerle mücadele demokratik hukuk devletlerinin en temel vazifelerindendir. Devletlerin işkence ve kötü muameleye karşı mücadelede başarılı olmaları yalnızca yasa koymak ile değil, yasaların ihlal edildiği durumlarda etkili soruşturma yapmakla mümkün olacaktır.
Bu kitap, insan hakları bilincinin yükseldiği bir çağda dahi varlığını sürdüren bu ihlallere karşı devletlerin en kritik sorumluluklardan biri olan "etkili soruşturma" yükümlülüğünü Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları, İstanbul Protokolü, uluslararası ve ulusal hukuk müktesebatı çerçevesinde ele alıyor. Etkili soruşturma ilkeleri ile faillerin tespit edilmesi, adaletin sağlanması ve cezasızlıkla mücadele, yalnızca bireylerin değil, demokratik toplumların da onur sınavıdır. Bu kitap, Türkiye'deki uygulamaları ve eksiklikleri somut yargı kararları ile değerlendirerek, insan hakları mücadelesinde etkili ve caydırıcı mekanizmaların nasıl inşa edilebileceğine dair somut önerilere dayanan bir yol haritası sunuyor.

İÇİNDEKİLER


GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE YASAĞI VE DEVLETİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1.1. İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE YASAĞI

1.1.1. İşkence ve Kötü Muamele Yasağına İlişkin Temel Kavramlar

1.2. İŞKENCE YASAĞININ ULUSLARARASI VE BÖLGESEL BELGELERDE DÜZENLENİŞİ

1.2.1. Uluslararası Belgelerde İşkence Yasağı

1.2.2. Bölgesel Belgelerde İşkence Yasağı

1.3. TÜRK CEZA KANUNU'NDA İŞKENCE SUÇU

1.3.1. Genel Olarak

1.3.2. Türk Ceza Kanun'unda İşkence ve Kötü Muamele Yasağı İhlali Doğuracak Bazı Suç Tipleri

1.3.3. Suçun Maddi Unsurları

1.3.4. Suçun Manevi Unsuru

1.3.5. Hukuka Aykırılık Unsuru

1.3.6. Kusur

1.3.7. Suçun Özel Görünüş Biçimleri

1.3.8. Muhakeme ve Yaptırım

1.3.9. Dava Zamanaşımı

1.4. İŞKENCE YASAĞI KAPSAMINDA DEVLETİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1.4.1. İşkence ve Kötü Muamele Yasağında Devletin Negatif Yükümlülükleri

1.4.2. İşkence ve Kötü Muamele Yasağında Devletin Pozitif Yükümlülükleri



İKİNCİ BÖLÜM

İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE EYLEMLERİNİN ETKİLİ SORUŞTURULMASI VE BELGELENDİRİLMESİ

2.1. İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE YASAĞI KAPSAMINDA ETKİLİ SORUŞTURMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN NORMATİF ÇERÇEVESİ

2.1.1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

2.1.2. İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlıkdışı, Aşağılayıcı Muamele veya Cezaların Etkili Biçimde Soruşturulması ve Belgelendirilmesi İçin El Kılavuzu

2.1.3. İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlıkdışı veya Aşağılayıcı Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi

2.2. İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE EYLEMLERİNİN SORUŞTURULMASININ AMACI

2.3. İŞKENCENİN ETKİLİ SORUŞTURULMASI VE BELGELENDİRİLMESİ İLKELERİ

2.3.1. Soruşturmanın Re'sen ve Derhal Başlatılması

2.3.2. Soruşturma Organlarının Bağımsızlığı

2.3.3. Soruşturmanın Etkililiği ve Delillerin Toplanması

2.3.4. Soruşturmanın Makul Hızla Yapılması ve Tamamlanması

2.3.5. Soruşturmanın Şeffaflığı, Kamu Tarafından Denetimi ve Mağdurun Etkin Katılımı

2.3.6. Yaptırımın Caydırıcılığı/Cezasızlık Sorunu



ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE EYLEMLERİNİN ETKİLİ SORUŞTURULMAMASI VE CEZASIZLIK SORUNU

3.1. CEZASIZLIK TANIMI

3.2. CEZASIZLIKLA MÜCADELENİN AMACI

3.3. CEZASIZLIK SONUCU DOĞURAN UYGULAMALAR

3.3.1. Suç Teşkil Eden Eylemi Nitelendirme Problemi

3.3.2. Etkili Soruşturma Yapılmaması

3.3.3. Faile Yönelik 4483 Sayılı Kanun'un Uygulanmasından Doğan Problem ve Görevden Uzaklaştırma ve Meslekten Men Yaptırımlarının Uygulanmaması

3.3.4. Zamanaşımı

3.3.5. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararları

3.3.6. Cezada İndirim veya Erteleme

3.3.7. Af Uygulamaları Sonucu Doğan Cezasızlık Sorunu

(Tanıtım Bülteninden)