İdari Yargılama Usulüne Hakim Olan İlkeler Kamile Türkoğlu Üstün

Yargılama ilkeleri, yargılama usul kurallarını sistematize ederek yargılamaya bütüncül bir açıdan bakmayı sağlayan, kuralların yorumlanmasında ve kanun boşluklarının doldurulmasında yararlanılan üst normlardır. Yargılama ilkelerinin bir kısmı her yargılama usulünde geçerli olması gereken ilkeler iken; diğer bir kısmı yargılamaya kendine özgü niteliğini vererek yargılamanın amacının gerçekleşmesini sağlarlar.

İdari yargılama usulüne kendine özgü niteliğini veren başlıca üç ilke hâkimdir. Bunlar; re'sen araştırma, tasarruf ve yazılılık ilkeleridir. İdari yargılama usulü hem objektif hukuka uygunluk denetimi yapan hem de kişisel hak ve menfaatleri koruyan ikili bir amaca sahiptir. Yargılama kuralları bu iki amacı gerçekleştirmeye elverişli bir şekilde kurgulanmalıdır.

Re'sen araştırma ilkesi idari yargılama usulünün en önemli ilkesidir. Bu ilke vakıa ve delillerin toplanmasını işini idari yargı yerlerine vermiştir. Yargılamanın yürütülmesine hâkim olan tasarruf ilkesi ise idari yargılama usulünde dava açıp açmamak, dava konusunun belirlenmesi, yargılamanın sona ermesi ve kanun yollarına başvurup başvurmamak hususlarında tarafların serbestliğini ifade etmektedir. Taleple bağlılık, ıslah, feragat, kabul, sulh gibi usul kurumlarının idari yargılama usulünün amacına uygunluğu tartışılmalıdır. Son olarak idari yargılama usulünde geçerli olan yazılılık ilkesinin yargılamanın amacının gerçekleşmesine ne ölçüde hizmet ettiği tartışılmış, duruşmaların istisna olması ve tanık delilinin kabul edilmemesi adil yargılanma hakkı bağlamında değerlendirilmiştir.

Konu Başlıkları
Yargılama Usulü ve Yargılama İlkeleri
Dava Malzemesinin Toplanmasına Hâkim Olan İlke: Re'sen Araştırma İlkesi
Yargılamanın Yürütülmesine Hâkim Olan İlkeler: Tasarruf ve Yazılılık İlkeleri

(Tanıtım Bülteninden)