Eski Mezarlık'taki Taş Sandukalar ve Koçgiri Mezar Taşları Üzerine Değerlendirme - İmranlı Alper Atıcı

İmranlı ilçesi merkez olmak üzere Sivas`ın günümüzdeki Zara, Suşehri, Akıncılar, Gölova, Divriği ve Hafik ilçeleriyle, Erzincan`ın Refahiye ve Kuruçay ilçeleri arasında kalan bölge, Osmanlı tarih kaynaklarında Çit, Çit Mevzii, Çit Sahrası veya Çit Yöresi olarak adlandırılmıştır. 1750 yıllarından itibaren bölgeye Koçgiri aşiretine mensup boylar yerleşmeye başlamış; “Koçgiri” kelimesi, zamanla hem aşiretin hem de aşiretin yerleşim alanlarını belirleyen coğrafi ve idari bölgenin ismi olmuştur. Alevi olan aşiret mensuplarının bir kısmı kendilerini Türkmen bir kısmı ise Kürt/Zaza olarak tanımlamaktadır. Koçgiri aşiretince iskân edilen köylerin mezarlıklarında farklı mezar tipleri ile karşılaşılmaktadır. Bu mezar tiplerinden biri de taş sandukalardır. Çoğunluğu yekpare taştan yapılan; kaideli, dikdörtgen prizmal gövdeli ve kemer alınlıklı olan bu sandukalar, bölgeye özgü bir tip oluşturmalarının yanı sıra üzerlerindeki motifler açısından da dikkat çekmektedir. Sandukalar üzerinde bitkisel, geometrik ve figürlü süslemelerin yanı sıra arma, tabanca, tüfek, kılıç veya kama gibi silah, şamdan, gaz lambası gibi aydınlatma araçları ile ibrik, leğen, bardak gibi kap kacak motifleriyle karşılaşılmaktadır. Bu tür sandukaların bulunduğu mezarlıklardan biri de çalışmamızda tanıtacağımız Boğazören köyündeki Eski Mezarlık`tır. Boğazören`deki üç mezarlıktan biri olan Eski Mezarlık, Koçgiri aşiretinin önemli şahsiyetlerden olan Büyük Alişan Bey ve oğlu Mustafa Paşa`nın mezar taşlarını ihtiva etmesi açısından ayrıca önem taşımaktadır. Çalışmada, mezarlıkta yer alan yirmi yedi sanduka ele alınıp form, bezeme ve malzeme-teknik özellikleri açısından değerlendirilmiştir.

(Tanıtım Bülteninden)