Birleşmiş Milletler Barış Gücü Operasyonlarında Hukuka Aykırı Eylemler Nedeniyle Sorumluluk Mondjombo Saidi Sindani

Soğuk Savaş'ın sona ermesi, uluslararası toplumda yeni bir çatışma kategorisine yol açmıştır. Esas olarak Afrika kıtasında yayılan, şiddetli olan bu sözde 'asimetrik' çatışmalar, devletlerin başarısızlığından kaynaklanmakta ve kitlesel ve sistematik insan hakları ihlalleriyle kendini göstermektedir. Nitekim 1990'lı yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, barış gücü operasyonları çerçevesinde uluslararası barış ve güvenliğin sağlanmasına önemli bir yer vermiştir. Bu operasyonların, insan haklarının korunmasına ilişkin görevi başta olmak üzere uluslararası barış ve güvenlikle ilgili pek çok görevi yerine getirmekle beraber, aynı zamanda söz konusu görevlerin yerine getirilmesinde uluslararası hukukun kurallarına uyma yükümlülüğüne sahiptir. Uluslararası hukukun literatürüne bakıldığında BM barış gücü operasyonlarına ilişkin akademik çalışmalar yeterli görülse de bu operasyonlarında uluslararası hukuka aykırı eylemlerden doğan sorumluluk konusunda yapılan çalışmaların oldukça az olduğu fark edilmektedir görülmektedir. 1990’lı yıllardan bu yana, BM barış gücü operasyonlarında görevi yapan personelinin ev sahibi ülkelerin sivil halklarına yönelik, özellikle cinsel saldırı ve suiistimal pek çok hukuka aykırı eylem gerçekleştirmekte ve söz konusu eylemler hakkındaki iddiaları yıllık olarak ihbar edilmeye devam etmektedir. Bu nedenle bu çalışmada, bir yandan BM barış gücü operasyonlarında görevi yapan personel tarafından gerçekleştirilen uluslararası hukuka aykırı eylemleri, diğer yandan ise söz konusu hukuka aykırı eylemlerden doğan uluslararası sorumluluğun atfedilmesinin konusu incelecektir. Başka bir deyişle BM barış gücü operasyonlarında görev yapan personel tarafından gerçekleştirilen hukuka aykırı eylemlerden doğan uluslararası sorumluluk Birleşmiş Milletler’e mi, yoksa barış gücü operasyonlarının personelini gönderen devletle mi atfedilip atfedilmeyeceği soruya yanıtlama çalışılacaktır. Aynı çerçevede barış gücü operasyonlarının personelinin cezai sorumluluk da ele alınacaktır.

(Tanıtım Bülteninden)