Can Yayınları Başkaldıran İnsan Albert Camus

Okunması gerekilen bir eser

Albert Camus İki bin yıllık düşünce tarihimizde "Başkaldıran İnsan"ı arayarak "başkaldırının" varoluşsal özelliğini açıklamaya çalışır. Nietzsch ve Steiner'den,Rus yoksayıcılarına; 18.yüzyıl aydınlanmacı filozoflarından;Dostoyevski'ye; Marks ve Lenin'e kadar çok yönlü analizleri olan önemli bir kitap.Başkaldıran İnsan, iki bin yıllık insanlık tarihinin hayal kırıklığına yönelik eleştirel bir bakış açısı ile tarihsel durum ve olayları açıklamaya çalışıyor. Pek az kitabın Camus'un Başkaldıran'ı kadar zamanlı olduğunu düşünüyorum. Modern düşüncenin doğuşu olan Avrupada, insan kıyımlarının ve toplama kamplarının belleklerde yer edindiği bir dönemde;İdeolojilerin gökteki Tanrı'yı yere indirdiği;kitlesellik karşısındaki insanın acizliği karşısında varoluşsal çabasını anlatmaya çalışıyor.

Her çevirmen, eseri yeniden yaratır. Edebiyatımızın önemli yazarlarından biri olan Tahsin Yücel'in kendine ait bir dili, bir üslubu vardır ve eserlerinin yanı sıra çevirilerine de kendi üslubunu yansıtır. Bu eserin çevrildiği yıllarda söz gelimi "zafer" değil "utku" sözü yaygındı; çeviri eserleri değerlendirirken dönemin şartlarını hesaba katmak ve çevirmenin diline ve üslubuna saygı duymak gerekir diye düşünüyorum. Tahsin Yücel'in kitaplarını okuyabilmek, bir alışkanlık gerektirir.

Dagoberto dostumuz ahlak kelimesinin Arapça ve soyut çağrışımlar yapan bir kelime olduğunu, dolayısıyla aktöre kelimesinin daha uygun olduğunu söylüyor...Söylüyor ama bence yanılıyorÿ; çünkü her ne kadar ahlak köken olarak Arapça ise de o artık Türkçeleşmiş ve Türkçeye mal olmuştur.Eğer dillerden sırf yabancı kökenlidir diyerek kelime atarsak dünyadaki bütün diller ,ki buna İngilizce de dahil,birer ucubeye döner.Lütfen Güneş Dil Teorisi karanlığına dönmeyelim!

Tahsin Yücel´in mahvettiği bir diğer Camus kitabı. 15 sene daha Türkçe hakları Can Yayınları´ndaymış ve umudumuz başka birine çevirttirip yeniden yayımlaması. Ancak kar odaklı bakış açıları sebebiyle bunu yapacaklarını pek sanmıyorum. Fransızca öğrenip aslından okumak Tahsin Yücel çevirileri okumaktan daha kolay olacaktır. Bence bu kitabı almayıp Fransızca sözlük alırsanız iyi edersiniz.

´´Kimdir başkaldıran insan? Hayır diyen biri.´´ cümlesiyle başlayan kitap. Uzun zaman evvel okuyup da çok etkilendiğim bir kitaptı. Mutlaka okunmalı. Çeviri konusunda diğer yazılanlara katılmakla beraber başka çevirisi olmaması münasebetiyle (bildiğim kadarıyla) mecburen bu haliyle okunması gerekiyor. Okunması zor, çevirisinde öztürkçe kelimeler hayli fazla ama iyi okur bu kitabı emekle anlayacaktır.

Büyük beklentilerle aldığım bu kitabın ancak ilk 50 sayfasına dayanabildim. Çeviri berbat ötesi... Bir çeviri ancak bu kadar kötü olabilir. Öz Türkçe kelimeler kitabı gerçekten anlaşılmaz kılıyor. Yani ahlak kelimesi dururken aktöre diye uydurukça bir kelime kullanmak akıl karı değil. Bir daha Tahsin Yücel´in çevirdiği kitapları almayacağım.

Bu boyutta bir kitabı 3-4 günde bitirebilen biri olarak bu kitabı 12-13 gündür okuduğumu söylemem gerek. Çünkü kitap Türkçe´ye değil Öztürkçe´ye çevrilmiş sanırım. Madde yerine özdek, zafer yerine utku, müjde yerine muştu, diyalektik yerine eytişimsel, ahlak yerine aktöre gibi kelimeler kullanılmış sürekli olarak. Çevirmenin neden bu çok bilinen kelimeler yerine bilinmeyen kelimeler kullandığını merak ettim açıkçası. Bunun yanında kitap anlaşılabilmek için bahsedilen konularda bilgi birikimi gerektiriyor yüklüce. Özellikle ilk yarısı biraz daha karmaşık ve yoğun birikim ister tarzda yazılmış. Camus okuyanların seveceği bir kitap. Bana kalırsa biraz düşünmeye ve araştırmaya meraklı olanlar da okumalı.