Anayasa Hukukunda Karşı İmza Kuralı Salih Taşdöğen

Bu eserde, birçok devletin anayasalarında öngörülmüş ve devlet başkanlarının yazılı işlemlerinin tekemmülü için şart olan karşı-imza kuralı incelenmiştir. Bu kural, parlamenter sistemin bir mekanizması olarak ortaya çıkmıştır. Parlamenter sistemlerde yürütme erki devlet başkanı ve bakanlar kurulu tarafından kullanılır. Devlet başkanları ise yürütme erkini kullanan organlardan daha az yetkili ve daha az etkili olanıdır. Bu nitelik onlara parlamenter sistemin oluşum süreci içerisinde miras kalmıştır. Bu sistemin beşiği olan İngiltere'de önceleri Kral yasama, yürütme ve hatta yargı erklerini kullanan tek yetkili organken, yasama ve yargı yetkileri ondan zamanla koparılmış, yürütme erkine ilişkin olan yönetme yetkileri ise törpülenmiştir. Böylece Kralda belli bazı yönetme yetkileri ve devletin birliği ve bütünlüğüne ilişkin bazı sembolik yetkiler kalmıştır. Bu bağlamda parlamenter sistemlerde devlet başkanlarından genel olarak tarafsız ve bağımsız hakem rolü biçilmiştir. Tarafsızlık ve bağımsızlık özelliğinin sağlanabilmesi için de bazı araçlar kullanılmaktadır. Bunlardan biri de devlet başkanlarının sorumsuzluğudur. Devlet başkanlarının sorumsuzluğu da karşı-imza kuralıyla sağlanır. Karşı-imza kuralı, devlet başkanının işlemlerine anayasada belirtilmiş olan kişi veya kişilerin imza atması şeklinde tezahür eder. Bu kuralla, devlet başkanlarının yapmış olduğu işlemlerden dolayı ortaya çıkan sorumluluk, karşı-imza atmaya yetkili olan makama geçer. Karşı-imza kuralının tek fonksiyonu bu değildir. Ancak en önemli fonksiyonu da budur. Türk anayasalarında da genel itibariyle parlamenter sistem benimsenmiş veya bu sisteme yaklaşan yapılar kurulmuştur. Bu olguyla paralel olarak karşı-imza kuralı da anayasalarda yer bulmuştur. Ancak uygulanması konusunda büyük problemler yaşanmıştır, yaşanmaktadır. Eser toplamda üç bölümden oluşturulmuş ve bölümlerde sırasıyla kuvvetlerin birbiriyle ilişkisine göre hükümet sistemleri, parlamenter sistemin genel özellikleri; parlamenter sistemin oluşum sürecinde devlet başkanının konumunun belirginleşmesi, bu sistemi benimsemiş ülkelerde ve Türkiye'de devlet başkanının sistem içerisindeki konumu ve karşı-imza kuralının genel ilkeleriyle birlikte Türkiye uygulamasının detaylı bir incelemesi yapılmıştır. Kitapta Bulunan Konu Başlıkları -Kuvvetlerin Birbiriyle İlişkilerine Göre Hükümet Sistemleri ve Parlamenter Sistem -Parlamenter Sistemlerde Devlet Başkanları -Karşı–İmza Kuralı ve Türkiye Bakımından Değerlendirilmesi (Tanıtım Bülteninden)