100 Soru - 100 Cevap Roma Borçlar Hukuku Pervin Somer

Rutilius, 'Roma dünyanın kraliçesidir, insanların sütninesi, tanrıların anasıdır, onun görkemi, güneş yok olmadan insanların yüreğinden silinmeyecektir: armağanları güneşin ışığı gibi dört bir bucağa yayılmıştır; o güneş ki, Roma tarafından hükmedilen topraklar üstünde doğar ve batar. Ne yakıcı çöl, ne kuzeyin acı soğuğu onun ilerlemesini engelleyememiştir: tabiat nerede canlı varlıklar yaratmışsa, Roma oraya kadar uzanmıştır. Birçok ulusun anavatanı olmuştur, onun hükmü altına girmek bir lütuftur. Roma dünyada ne var ne yok, bir tek şehir haline getirmiştir, kendi hukukuyla da fethedilen ortaklığa sunmuştur. İyi kalpliliği silah gücünü yumuşatmıştır; korktuğunu yenmiş, yendiğini sevmiştir. Hukukuyla bütün dünyayı kucaklamıştır; ortak bir konfederasyon halinde, her şeyin birlikte yaşamasını mümkün kılmıştır' demektedir. Roma Hukuku yüzyıllar boyu gelişmiş ve giderek mükemmele doğru değişmiştir. Romalı hukukçuların hukuk mantığına; adalet ve hakkaniyeti gerçekleştirme adına oluşturdukları çözüm yollarına hayran kalmamak mümkün değildir. Şüphesiz bu güne gelinmesinde bir diğer önemli etken Pandekt hukukçuların çalışmalarıdır; bu çalışmalar Roma kurallarını ve mantığını modern kanunlara taşımıştır. Özel hukuka ait bilgiler, Roma Hukuku olmadan inşa edilemez. Roma Hukukunun kuralları, ilkeleri ve çözüm yolları modern kanunlarda yaşamaya ve modern dünyanın uyuşmazlıklarına çözüm olmaya devam etmektedir. Yürürlükteki hukuk sisteminin özelliklerinin anlaşılması amacını güden Roma Hukuku öğrenimi, hukuk öğrencilerine özellikle hukukun köksüz bir üst yapı olmadığını göstermekte; çağdaş hukuk mantığının oluşmasına katkıda bulunarak hukuki kavram ve prensiplerin kökenini ve toplumun ihtiyaçlarına göre nasıl gelişerek şekillendiklerini kavramalarına yardımcı olmaktadır. Roma Hukuku, hukuk öğrencisi için varlığı zorunlu bir formasyon dersidir; çağdaş eğitime kaynak olma ve dogmadan uzak beşeri hukuk anlayışının kavratılmasına ilişkin önemli bir işlevi yerine getirir. Roma Hukuku, laik modern hukukla kanunlarımızın arasındaki neden-sonuç bağını kurar. Bu nedenle Roma Hukuku hukuk eğitiminde teferruat değil, mütemmim cüzdür. Sıradan bir hukuk tarihi konusu olmayan Roma Hukuku, prensipleri Kara Avrupası hukuk sisteminin kanunlarında yer alan hukuktur. Hukuk Fakültelerinde Roma Hukuku eğitimiyle, özel hukuk alanının en önemli parçasını oluşturan Medeni Hukuk, Borçlar Hukuku, Eşya Hukuku, Medeni Usul Hukuku, İcra İflas Hukukuna ilişkin alt yapısı hazırlanmakta; bu ders ile Medeni Kanun ve Borçlar Kanununda yer alan kurum, kural ve ilkelerin anlam, amaç ve gerekçeleri öğretilmektedir. Hukukun 'genel geçer' olmadığı, belli temeller üzerine oturduğu ve bununda aklın gereği kurallar olması gerektiğini, ileride yasa koyucu olarak da görev yapacak hukukçuların bilmesi zorunludur. Roma Hukukunun kaynaklık ettiği ve büyük oranda özel hukuklarını etkilediği kara Avrupası ülkelerinde de benzerleri olan bu çalışma, aynı zamanda öğrencilerin derslerde öğrendikleri konuların hızlı tekrar edilebilmesine yönelik hazırlanmıştır. Bu nedenle ayrıntıdan kaçınılmış ve mümkün olduğu kadar açık ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
( Önsöz'den )İÇİNDEKİLER
1. Roma Hukukunun İsviçre-Türk Hukukuna etkisi ne şekilde olmuştur?
2. Roma Hukukunda hak ehliyetinin şartları nelerdir?
3. Fiil ehliyeti nedir? Fiil ehliyetini etkileyen unsurlar nelerdir?
4. Roma Hukukunda hak ehliyeti ile fiil ehliyeti arasındaki ilişki nedir?
5. Roma hukukunda kimlere vasi, kimlere kayyım atanır? Vasi atamasının amacı nedir?
6. Kimler vasi ve kayyım olabilir?
7. Roma Hukukunda vasi ve kayyım atanması usulü ne şekilde belirlenmiştir, aralarındaki farklar nelerdir?
8. Hukuki muamele nedir? Hukuki muamelenin unsurları nelerdir?
9. İrade hangi yollarla beyan edilebilir?
10. Condicio (şart) nedir, kaça ayrılır?
11. Şart ve vade (dies) arasında ne fark vardır?
12. Hukuki muameleler kaça ayrılır?
13. İki taraflı hukuki muamelelerin özellikleri nelerdir, kaça ayrılır?
14. Muvazaa nedir? Roma Hukukunda muvazaaya nasıl sonuç bağlanmıştır?
15. Hukuki muamelelerin hükümsüzlük halleri nelerdir?
16. Error (hata) hangi durumda hukuki muamelenin geçerliliğini etkiler?
17. İrade ve beyan arasında kasti olmayan uygunsuzluk hallerinden hata ve hile arasında ne fark vardır?
18. Dolus (hile) ve metus (tehdit) hukuki muameleyi ne şekilde etkiler? Hukuki muamelede hile veya tehdidin varlığı halinde tanınan hukuki imkanlar nelerdir?
19. Roma Hukukunda laesio enormis (fahiş gabin) nasıl düzenlenmiştir? Hukuki muameleye etkisi nedir?
20. Roma Hukuku temsili düzenlemiş midir?
21. Roma Hukukunda obligatio kavramından ne anlaşılır? Borç kaynakları nelerdir?
22. Sözleşmeden ve haksız fiilden doğan borçların arasında ne fark vardır?
23. Obligatio-sorumluluk ilişkisinin ve sorumluluk kavramının tarihsel gelişimi kısaca nasıl özetlenebilir?
24. Ayni hak ve şahsi hak arasında hangi hususlarda fark vardır?
25. Borç ilişkisinin unsurları nelerdir?
26. Obligationes civiles ve obligationes honorariae arasında ne fark vardır?
27. Edimin taşıması gereken özellikler nelerdir?
28. Obligatio naturalis (eksik-tabii borç) nedir?
29. Borcun ifa edilmemesinin müeyyidesi nedir?
30. Sorumluluk nedir? Roma Hukukunda 'borçlunun sorumluluk esasları' nelerdir?
31. Casus fortuitus (beklenmedik hal) ve vis maior (mücbir sebep) arasında ne fark vardır?
32. Parça (species) borcu-nevi (genus) borcu ve sınırlı nevi borcu kavramları ne ifade eder? Bu ayırıma bağlanan sonuç nedir?
33. Obligatio alternativa (Seçimlik borç) ve Facultas alternativa (seçimlik yetki) arasında ne fark vardır?
34. Seçimlik borçta seçim hakkı kime aittir? İmkansızlık seçimlik borç ilişkisini ne şekilde etkiler?
35. Culpa nedir ve derecelendirilmesi ne şekildedir?
36. Compensatio culparum (müterafık/birlikte kusur) nedir? Borçlunun sorumluluğunu ne şekilde etkiler?
37. Custodia sorumluluğu nedir? Roma hukukunda kimler custodia dan sorumludur?
38. Roma Hukukunda sözleşmeler kaç gruba ayrılır? Her bir gruba giren temel sözleşmeler hangileridir?
39. Roma Hukukunda sözleşme serbestisi prensibinden bahsedilebilir mi?
40. Stipulatio poenae (cezai şart) nedir, niçin kararlaştırılır?
41. Stipulationun şartları nelerdir? En önemli uygulama alanı nedir?
42. Iustinianus Hukukunda kefalete uygulanan esaslar nelerdir?
43. Alacaklıya borcu ifa eden kefil borçluya rücu edebilir mi?
44. Mutuum (karz/tüketim ödüncü) sözleşmesi hangi özelliklere sahiptir?
45. Mutuumda, ödünç alanın sorumluluğu ne şekilde belirlenmiştir, kendisine hangi davalar açılabilecektir?
46. Mutuumda faiz kararlaştırılabilir mi?
47. MS. 1 yüzyılın ikinci yarısında aile evlatlarına verilen para ödüncü SC Macedonianum ile yasaklanmıştır. Bunun arkasında yatan sebep nedir?
48. Commodatum (ariyet/kullanma ödüncü) sözleşmesinin özellikleri nelerdir?
49. Commodatumda tarafların yükümlülükleri ve açabilecekleri davalar nelerdir?
50. Depositum (vedia/emanet) sözleşmesinde tarafların sorumlulukları ne şekilde belirlenmiştir?
51. Depositum irregulare (düzensiz vedia) halleri nelerdir?
52. Rehin akti (pignus) ve rehin hakkı (hypoteca) arasında ne fark vardır?
53. Ayni akitler grubuna giren pignus (rehin) sözleşmesinde tarafların sorumlulukları nelerdir? Sözleşmeye ilişkin olarak hangi davalar açılabilir?
54. Rehni üçüncü kişi gösterebilir mi? Bu durumdan borçlunun bilgisinin olup olmaması onun durumunda bir değişiklik yaratır mı?
55. Borç ödenmediği takdirde alacaklı rehinli malın maliki olabilir mi?
56. Hangi mallar emptio et venditio (alım-satım) sözleşmesinin konusu olabilir?
57. Hasar nedir? Emptio et venditio sözleşmesinde hasar kime aittir?
58. Hukuki ayıp nedir? Roma Hukukunda satıcının hukuki ayıptan doğan sorumluluğu ne zaman başlar?
59. Satılan malın maddi ayıplı olması halinde alıcıya tanınan hukuki imkanlar nelerdir? Türk Borçlar Kanunundaki kurallarla karşılaştırınız.
60. Arra (pey akçesi) nedir? Hangi işlevlere sahiptir?
61. Roma Hukukunda alım satıma bağlı hangi ek anlaşmalara imkan tanınmıştır?
62. Roma hukukunda locatio conductio başlığı altında hangi hukuki ilişkiler toplanmıştır? Ortak özellikleri nelerdir?
63. Locatio conductio rei (kira) sözleşmesinde hasar kime aittir, sözleşmeyi nasıl etkiler?
64. Kiralanan malın satılması kira sözleşmesini sona erdirir mi?
65. Roma hukukunda alt kira mümkün müdür? Alt kira ilişkisi asıl kira sözleşmesini etkiler mi?
66. Locatio conductio operis (istisna/eser) sözleşmesinin özellikleri ve unsurları nelerdir?
67. Locatio conductio operisde hasar kime aittir?
68. Locatio conductio operis ve locatio conductio operarum (hizmet) arasında hangi farklar vardır?
69. Roma Hukukuna göre locatio conductio operis için malzeme kimin tarafından temin edilmelidir? Neden?
70. Societas (şirket) sözleşmesinin unsurları nelerdir? Ortakların sorumluluğu ne şekilde belirlenmiştir?
71. Societas sözleşmesini sona erdiren haller nelerdir?
72. Roma Hukukuna göre mandatum (vekalet) sözleşmesinin konusunu neler oluşturabilir? Vekilin sorumluluk derecesi nedir?
73. Hangi olguların gerçekleşmesi halinde mandatum sona erer?
74. Roma Hukukunda vekaletsiz iş görme müessesesi düzenlenmiş midir?
75. Tahkim anlaşması (compromissum) nedir? Anlaşmanın geçerli olması için hangi unsurların varlığı gerekir?
76. Klasik hukuk döneminde hangi condictio türleri vardır? Genel olarak bir condictio verilebilmesi için gerekli şartlar nelerdir?
77. Condictio indebiti hangi şartlarda verilir?
78. Sebepsiz zenginleşme halinde tanınan diğer hukuki imkanlar nelerdir?
79. Contractus innominati (isimsiz akitler) kaç gruba ayrılır, kapsamına neler girer?
80. Haksız fiil nedir, hangi unsurların varlığını gerektirir?
81. Hukuka uygunluk sebepleri Roma Hukukunda düzenlenmiş midir?
82. Mala verilen zararlar lex Aquiliada ne şekilde düzenlenmiştir?
83. Praetorların mala verilen zararlara ilişkin olarak getirdiği yenilik nedir?
84. Lex Aquiliaya göre zararın tazmin şekilleri nelerdir?
85. Actio legis Aquiliaenin özellikleri nelerdir?
86. Actiones noxales hangi durumda, kime karşı açılır?
87. Furtum (hırsızlık) Roma Hukukunda kaça ayrılmıştır?
88. Iniurianın kapsamına neler dahildir?
89. Rapina (gasp) halinde hangi dava açılabilecektir?
90. Praetor Hukukunun tanıdığı haksız fiiller nelerdir?
91. Borcu ipso iure sona erdiren olgular nelerdir?
92. Ipso iure ve ope exceptionis borcu sona ermesi arasında ne fark vardır?
93. İfanın geçerli yapılmış sayılabilmesi için hangi özellikleri taşıması gerekir?
94. Mora (temerrüt) için gerekli şartlar nelerdir?
95. Roma Hukukunda borçlunun ve alacaklının temerrüdüne bağlanan sonuçlar nelerdir?
96. Borçlu kararlaştırılan edim yerine başka bir edim vererek borcu sona erdirebilir mi?
97. Compensatio (takas) hangi koşullar altında borcu sona erdirir?
98. Novatio (tecdit/yenileme) borç ilişkisini nasıl etkiler?
99. Roma Hukukuna göre alacağın temliki ve borcun nakli mümkün müdür?
100.Pactum de non petendo (borcun istenmeyeceğine dair anlaşma) borcu ne şekilde sona erdirir?

(Tanıtım Bülteninden)