İlim Yolunda: Taşköprülüzade Fatih İbiş

Osmanlı’nın ilk ansiklopedisti ve bilim tarihçisi kabul edilen Taşköprülüzâde; âlimin eş-Şekâik (Âlimler Ansiklopedisi) ve Miftâhu’s-Saadet (İlimler Ansiklopedisi) eserlerinden hareketle Doç. Dr. Fatih İbiş tarafından kaleme alındı.

“Ebu’l Hayr” Ahmed Taşkörülüzâde hayatı boyunca dar kapısından girdiği ilmin talebesi olmuş, yürüyüşlerinin hakkını veren ilim talebelerine hocalık etmiş ve iz bırakan âlimler yetiştirmiştir. Taşköprülüzâde’nin iz sürme ve iz bırakma seyrini ilim merakını eş-Şakâik’in girişinde yer alan “Sağı soldan, doğruyu eğriden ayırmaya başladığım günden beri ulema menkıbeleri ve onların haberlerini öğrenmeye çok meraklıydım. ... Nesiller gelip geçtikçe neredeyse onların da isimleri ve resimleri, nesillerin dilinden ve zihninden kazınıp gidecekti.” ifadelerinden okuyabiliyoruz. Nitekim âlimlerin hayatını anlattığı aynı eserinde kısaca kendi yaşamına da değinme gerekçesini tevazuuyla izah eder “Efendilerin huzurunda hizmetkârların da anılması gerekir.” Dahil olduğu nesille birlikte geleceği de gözeten Taşköprülüzâde’nin, gün gelip kendi hayatının da aynı hüsnü niyetle kayda alınacağını, yeni bir nesle aktarılacağını öngördüğünü; okuyucuların âlimin hayatına ana hatlarıyla değinen bu kitabı okurken ayrı bir keyif alacağına inanıyoruz.

Kitabın birinci bölümünde doğumundan âlimliğine kadar ailesi, çocukluğu, ilimle ve âlimlerle tanışması, müderrisliği, gönüllüsü değilse de kaderinde yazıldığına inandığı kadılık dönemleri anlatılıyor. Üzerinde etkisi, emeği olan âlimlerin ve kalbini genişleterek terbiye eden ariflerin konu edildiği ikinci bölümdeyse Taşköprülüzâde’nin irfani yönüne tanıklık ediyoruz.  Âlimin ilmî yaklaşımları, eserleri, talebeleri hakkındaki bilgiler ve dolayısıyla da âlim, ilim, irfan, talebe gibi kavramların içeriğine dair bir keşfe çıktığımız sayfalarsa üç ve dördüncü bölümlerde. Ayrıca kitabın sonunda okuyacağınız “Kendi Kaleminden Taşköprülüzâde” bölümüyle âlimle bizzat sohbet etmiş kadar olacaksınız. Ek ikideki “Taşkörülüzâde’nin Biyografisinde Okuduğu ve Okuttuğu Kitapların Listesi”yse özellikle tarih öğrencilerine iyi bir sürpriz olacak.