Fakrname Ebü'l-Hasen Harakani

Fütüvvet kavramı, Kur’ân-ı Kerîm’de Hz. İbrâhim ve Ashâb-ı Kehf’i niteleyen “yiğit, delikanlı” (Ar. فتى) kelimesinden türetilmiş ve “cömertlik, cesaret, gençlik, yiğitlik, mertlik, fedâ” anlamlarını ihtiva eden bir kavramdır. İslâm dünyasında, hem ferdin iç dünyasını hem de toplumsal ilişkilerini belirleyen Kur’an temelli erdemleri öne çıkaran tasavvufî bir kavram olarak kullanılmaya başlanmıştır. Müslüman toplumlarda fütüvvet kurumu, sosyal bir kavram ve tasavvufî bir anlayış olmasının yanı sıra, Ahîlik teşkilatında görüldüğü gibi resmî bir toplumsal ve ekonomik teşkilatlanma biçimi olarak da öne çıkmıştır. Onun temelinde ise “Din, güzel ahlâktır.” ilkesinin, gençler ve meslek erbabı başta olmak üzere toplumun bütün katmanlarına kök salması gayesi vardır. Bu bakımdan fütüvvet anlayışı, gençlere, topluma ve özellikle de meslek erbabına sünnet temelli, toplum yararını önceleyen ve fedakârlığa dayalı bir ahlâk anlayışını sunar.
Horasan bölgesinin büyük sûfîlerinden Harakānî (ö. 1033) zühd fütüvvetnâmelerinin temel metinlerinden olan bu risâlesinde “pîre bağlanmak”, “tövbe vermek”, “makas yürütmek”, külâh giymek”, “hırka giymek”, “kuşak bağlamak”, “kandil, zembil, alem dolaştırmak”, “süpürge, keşkül, tekbir getirmek” gibi fütüvvet yolunun her bir sembolik adımını açıklamakta ve “fakr”ın yani dünyevî arzulardan soyutlanarak fütüvvet yoluna bağlanmanın kırk dört makamını Kur’an âyetleri üzerinden izah etmektedir.

(Tanıtım Bülteninden)