Niyet Terbiyesi Muhammed Muhdi Gündüz

Bu çalışmada İslam düşünce geleneğinde zengin bir anlama sahip olan niyet kavramı İmam Gazzâlî’nin düşünceleri esas alınarak din eğitiminin bakış açısıyla yeniden ele alınmıştır. Gazzâlî, niyetin eylemleri birbirinden ayırma anlamında temyiz, eylemin niçin yapıldığı manasında gaye ve bilinçli olarak eyleme yönelerek onun sorumluluğunu üstlenme kavrayışlarını harmanlayarak kendine özgü bir niyet anlayışı geliştirmiştir. Bu niyet anlayışında, Din Eğitimi açısından, bilinçlilik, amaç, yönelim ve sorumluluk anlamları ön plana çıkmaktadır. Ona göre kişi bilinçli olarak bir gaye ile yöneldiği eylemlerin sorumluluğunu üstlenmektedir ve niyet bu sürecin bütününü kapsamaktadır. Gazzâlî, yaratılış gayesi olan ma’rifetullaha dair bilinçli olmanın gerekliliğini, bunu gaye edinmeyi ve buna ulaştıracak eylemlere yönelmenin zorunluluğunu vurgulamaktadır. Bunun için öncelikle kişinin niyetinin eğitilmesi gerektiğini söylemektedir. Ona göre niyet eğitimi: insanı tanıma, kalp eğitimi ve niyetin ihlasa dönüştürülmesi aşamalarından oluşmaktadır. İhlasın sadece Allah rızası gayesi ile eylemi gerçekleştirmenin yanı sıra doğru eylemin tercih edilmesi anlamına geldiğini ifade etmektedir. Böylece Gazzâlî’nin düşüncesinde niyet eğitimi, eylemin gayesine dair bilincinin yanında hangi eylemin tercih edilmesi gerektiğini de kapsamaktadır.