Lady Chatterley'in Sevgilisi

BENİM KAHRAMANLARIM

Her Yerinde Unutmabeni Çiçekleri...

ERTUĞRUL KÜRKÇÜ

Çocukluğumda beni en çok etkilediğini düşündüğüm iki kitap var: İlki, İki Çocuğun Devrialemi, ikincisi Lady Chatterley’in Âşığı.

Birincinin yazarını şimdi hatırlamıyorum, o zaman dikkat etmiş olduğumdan ya da bunu bilmemin bir değeri olup olmadığının ayırdında olduğumdan emin değilim. Ama bu soru bana sorulduğunda hiç tereddüt etmeden İki Çocuğun Devrialemi diye cevap verdim. Çünkü, televizyonun ve internetin olmadığı, gazetelerin dünyaya bugünkünden daha kapalı olduğu, belgesel sinema eserlerinin çok sınırlı üretildiği 1950’lerde bir ilkokul öğrencisini hem dünyanın beş kıtasının kültürü, doğası ve toplumsal ilişkilerinin bilgisiyle donatan, hem de hayal gücünü ve maceraya atılma cesaretini kırbaçlayan bu kitabı 8-9 yaşlarımdayken defalarca okumuştum.

Onu okumuş olmanın sonraki hayatımın içinde herhangi bir kalıcı izi olmuş mudur, bilemiyorum. Hiç değilse, bilinçli olarak İki Çocuğun Devrialemi’nin kahramanlarının –yanlış hatırlamıyorsam adları Jano ve Janik’ti– yaptıklarını aynen tekrarlamayı denemediğimi biliyorum. Ama daha sonraları, insanları renklerinden, kültür farklarından, yemek yeme, oturma kalkma, çalışma biçimlerinden ötürü aşağılamanın yanlışlığını savunan evrenselci, hümanist, sosyalist fikirleri benimsememi kolaylaştıran pek çok neden arasında bu kitabı okumuş olmam da olabilir.

Öte yandan, çocuklara “dur, otur, şunu yapma, bunu yap,” diye öğüt vermekten öteye geçmeyen, onların hayal güçlerine değil korkularına seslenen resmi pedagojinin tersine İki Çocuğun Devrialemi’nin “çocuk da olsan büyüklerin yaptığı her şeyi yapabilirsin, yeter ki nasıl yapılacağını bil,” diye özetleyebileceğim anafikrini, sonraki hayatımda bilinçli bilinçsiz hep gerçekleştirmeye çalıştığımı, bir insanın başka insanların yapabildiği her şeyi yapabilir olmasının onu “gerçek ve tam” bir insan yapacağı esinini ilk kez bu kitaptan edindiğimi sanıyorum.

Belki de hafızamın bana oynadığı bir oyundur bu. Bugünkü hayatımdan geriye bakarken, bugünkü aklımla yaptığım bir ayıklamadır. Belki de beni çok etkileyen başka kitaplar da (örneğin Kemalettin Tuğcu ve Ömer Seyfettin’in hikâyeleri) vardır ve bunlar en az İki Çocuğun Devrialemi kadar etkilemiş olabilir sonraki zihniyetimi. Bilmiyorum. Ama, nedense, en çok kanıma girenin bu kitap olduğunu sanıyorum.

Lady Chatterley’in Âşığı ise tahmin edilebileceği gibi daha büyükken, çocuklukla ilkgençlik arasındaki yaşlarımın favorisi: İlk okuduğumda 13 yaşımda olduğumu sanıyorum. Onu bana kimse tavsiye ya da hediye etmemişti. Babamın kitaplığını karıştırırken bulmuştum, daha doğrusu, önce benden iki yaş büyük olan ağabeyim bulmuş ve onu geçme telaşı içinde elinden kapmıştım. Babamın “sonra okursun, daha büyüdüğün zaman,” uyarısınınsa merakımı kamçılamaktan başka bir şeye yaramadığını eklemek gereksiz.

Besbelli, ergenliğe adım atan, uyanmakta olan cinselliğinin fantezilerinin zihninde at koşturduğu bir çocuğun yırtıcı merakıydı bana kitabın sayfalarını hızla çevirten ve her gün yeniden ve yeniden okutan şey.

Ama, hepsi bu kadar değil. Cinsel aşkın, mutlaka muhafazakâr ahlâkın kabul ettiği gibi kaba ve bayağı bir bağ olması gerekmediği fikrini, bunun insan yaşamının en estetik ânı olabileceği sezgisini ilk kez D. H. Lawrence’ın anlatımından edinmiş olduğumu anımsıyorum. Dahası, evlilik, toplumsal statü gibi kurum ve konumların iki cins arasında özgür bir ilişki kurulabilmesinin önündeki en büyük engel olduğu düşüncesi bu kitabı okuduğumdan beri kafama yerleşmişti diyebilirim.

Bir de, o güne kadar hiç görmediğim bir çiçeğin adı takılmıştı dilime: “Unutmabeni”. Bahçıvanın, Lady Chatterley’i süslerken onun mahrem yerlerine taktığı çiçek. Babamla “coğrafya oyunu” oynarken “u” harfi geldiğinde onu yazmamaya dikkat ederdim, babam Lady Chatterley’in Âşığı’nı okumuş olduğumu anlamasın diye.