Bireysel Başvuru Yolunda Tutuklamanın Hukukiliğinin İncelenmesi Yusuf Enes Kaya

Bireysel başvuru yapılabilecek haklardan birisi de kişi hürriyeti ve güvenliği hakkıdır. Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı kapsamında Anayasa Mahkemesine yapılan başvuruların önemli bir yekununu tutuklama tedbirine ilişkin şikayetler oluşturmaktadır. Tutuklama tedbirine ilişkin şikayetlerin önemli bir bölümü de tutuklamanın hukukiliğine ilişkindir.

Bu çalışmada tutuklamanın hukukiliğinin kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı kapsamında bireysel başvuru sisteminde nasıl incelendiği tutuklamanın hukuki olmaması nedeniyle ihlal kararı verilmesi durumunda bu ihlalin nasıl giderileceği ortaya konulmuştur. Bu inceleme sırasında Anayasa Mahkemesi ve AİHM kararları esas alınmıştır. Bu kapsamda özellikle Anayasa Mahkemesi kararlarına eleştirel bir yaklaşım getirilmeye çalışılmıştır. Tutuklamanın şartlarını düzenleyen mevzuatın katalog suç düzenlemesi haricinde Sözleşme standartlarının ötesinde olduğu açık olduğundan bu mevzuata uygun hareket edilmesinin kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı açısından yeterli olacağının belirtilmesi gerekir. Ceza muhakemesi mevzuatındaki düzenlemelerden kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı bakımından yeterli güvenceyi sağlayamadığı düşünülen hükümlerin ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarına uygun olarak yorumlanması gerekir. Tutuklamanın ölçülülüğü bağlamında tutuklama koruma tedbirine benzeyen ve daha hafif olan adli kontrol tedbirleri dikkate alınmalıdır. Adli kontrol tedbirinin dikkate alınması özellikle çocukların tutuklanması söz konusu olduğunda daha da önemli hale gelmektedir. Anayasa aykırı olan ve tutuklamanın amacıyla bağdaşmayan katalog suç sisteminin ise kaldırılması gerekir.

Diğer taraftan tutuklamanın kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı dışındaki diğer haklara etkisinin de unutulmaması gerekir. Bu etki nedeniyle diğer hakkın ihlal edilmesi de söz konusu olabilecektir.

(Tanıtım Bülteninden)