Büyük Umutlar

"Onun yanında asla mutlu bir saat geçirmedim ama yine de gece gündüz zihnimde onun ölene dek yanımda olmasının ne kadar mutluluk verici olacağı düşüncesi ısrarla yankılanıp duruyordu"

Büyük Umutlar, sayısız düzlemde başarı gösterir: “Kirli para” hakkında bir politik peri masalı, anı ve yazma eylemi üzerine bir inceleme ve kişiliğin değişkenliğinin rahatsız edici bir betimlemesi olarak.

Ayırıcı bir özelliği olmayan, kesin olarak belirtilmemiş bir gelecek zamandan geçmişe dönüp bakan Pip, hırçın ablası ve onun yumuşak huylu demirci kocasıyla Thames kıyısında geçen çocukluğunu ve ailesinin mezarının yakınlarında kaçak mahkûm Magwitch’le karşılaşmasının kaderinde belirleyici rol oynayan sonuçlarını anımsar. Pip daha sonra gizemli bir maddi mirasa konduğunda bunun olsa olsa tam evlenecekken yüzüstü bırakıldığı âna sonsuza dek kendini hapseden Bayan Havisham’dan gelmiş olabileceğini varsayar. Ne var ki Dickens’ın en büyük üslupsal başarısı, tavanla zeminin yerini değiştirebilmesidir –tıpkı bir Escher yapıtında olduğu gibi.

Dickens’ın 1850’lere ait muazzam toplumsal panoramalarından daha kısa ve daha akıcı biçimde oluşturulan Büyük Umutlar, sanki yüksek ateşle görülen bir rüya gibi gelişirken bu akıcılıktan yararlanır. Viktorya dönemi yazarları “kurgusal otobiyografiler”e meraklıydılar ama Dickens’ın romanında bunun dışında bir başka tedirgin edici ironi katmanı var; bu katmanda kendini kurgusal bir karakter olarak oluşturan bir kişi anlatılıyor. Pip geçmiş yaşantısını utançla kağıt üzerinde yeniden değerlendirirken, çoğu kez, bu parçalanmış kimlikleri bir arada tutan tek şey yazma eylemiymiş gibi görünür. Belki de en ideali otobiyografinin bir “iyileşme” eylemi olmasıdır ama Büyük Umutlar bunun yerine Pip’in yaşamında tutarlı bir bütünlük sağlayabilmesinin ya da geçmişi telafi etmesinin olanaksızlığını dramatize eder.