Yeşil Yol

KORKU EDEBİYATI

ÖMER TÜRKEŞ - AKSU BORA

Korku, gerilim türü denince akla ilk gelen isim Stephen King oluyor elbette. Best-seller’lar arasında başka popüler yazarlar da var, ama onun yeri bir başka. Stephen King'in Yeşil Yol dizisi, birkaç yıl önce altı küçük kitap halinde yayımlanmıştı. Bu yıl filminin vizyona girmesiyle birlikte, tek ciltte toplanıp yenilendi. İnsanın sevdiği bir romanın filmine gitmesi zordur, hele bu bir Stephen King romanıysa. Çünkü Stephen King, dünyasını sözcükler kadar suskunluklarla da kurar – cümlelerin ritmiyle, kesintilerle, boşluklarla. Bu dünyayı görselleştirmeye çalışmak, onu başka bir şeye dönüştürmektir (üstelik de Tom Hanks!).

Stephen King, romanlarında “Kötülük”le uğraşır. Günahla, suçla, ceza ve kefaretle. Toplumsal ve politik olaylar, onun için ancak bu temanın fonunu oluşturabilir. Dalavereci bir politikacı, kötülüğün hizmetinde olmasıyla yer alır örneğin. Biraz daha farklı gözle okunabileceğini düşündüğüm bazı metinleri de vardır, mesela, Türkçede Azrail Koşuyor adıyla yayımlanan iki uzun hikâyesi gibi (bu hikâyeleri ilkin müstear isimle yayımlamış). Bu iki hikâyede “insanlık”tan ve bu dolayımla kişilerden söz eder yine ama daha “dünyevî” şeyler de sızmıştır içeri: Bir baskı ve kontrol aracı olarak kitle iletişim araçları, devletin bireyin istemini yok eden gücü vb.

Yeşil Yol'da da ölüm cezasından, toplumsal adaletten, yargı ve infaz sisteminden söz ediyor, bu anlamda King'in “sosyal içerikli” metinlerine benziyor Yeşil Yol. Ama biraz yakından baktığımızda görüyoruz ki, esas mesele Kötülük. Burada da insanlığın günahlarının kefaretini ödemesi gereken bir masum/kurban var – bu kez bir çocuk değil ama zihinsel ve ruhsal olarak çocuk kalmış biri: İki metrelik siyah dev Coffey.

King, Kötülüğü temel bir gerçek olarak ele alır. Dünyanın hamurundaki bir şeymişçesine yani. Ona karşı mücadele edilebilir, edilmesi gerekir; ama tamamen yenilmesi imkânsızdır. İnsan türü günah işlemeye, kötülük yapmaya devam ederek onu besler çünkü (O romanında, geçici bir yenilgiye uğrayıp dünyanın merkezine doğru bir yerlerde dinlenmeye çekilen gebe yaratığı hatırlayın. Bilinmeyen bir gelecekte, bu kez daha da güçlenmiş olarak geri döneceği bellidir). King Kötülüğü ve günahı açıklamaya, akla sığdırmaya çalışmaz. Varlıklarını kabul eder sadece. Onu diğer korku yazarlarından ayıran en önemli şey budur. Bu nedenle en inanılmayacak şeyler anlattığında bile inanırız ona: Konuşan trenlere, bir boyuttan ötekine geçmeye yarayan “kapı”lara, ölümcül bilmecelere... Stephen King, bizim en derin korkularımıza seslenir. Kara Kule dizisi (ki bence çağımızın kült kitaplarındandır) hemen hemen tamamen arketiplerden oluşur örneğin. Bundan ötürü, anlattığı “gerçekdışı” şeylerin göründükleri kadar gerçekdışı olmadıklarını sezeriz, tirilderiz. Stephen King'in yazdıklarına “korku” romanı değil, Sadık Yemni'nin güzel buluşuyla, “tirildeme” romanı desek daha uygun olur herhalde: Korkudan daha derin, kaynağı tam da bilinemeyen bir ürperti...